۰۳ ارديبهشت ۱۳۹۳ - ۱۹:۱۳

سبقت‎گیری سیاسی از طالبان

«حزب اسلامی» حکمتیار و طالبان پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال جاری در افغانستان مواضع سیاسی مشابهی داشتند؛ اما رویکرد متفاوت حزب حکمتیار نسبت به انتخابات در این واخر می‎تواند آغازی برای سبقت‎گیری سیاسی از طالبان باشد.
کد خبر : ۱۷۴۸۶۶
صراط: حزب اسلامی به رهبری «گلبدین حکمتیار» و طالبان پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان دیدگاه‎ها و عملکرد‌های سیاسی مشابهی داشتند، اما رویکرد متفاوت حزب حکمتیار نسبت به انتخابات می‎تواند آغازی برای سبقت‎گیری سیاسی از طالبان باشد.

طالبان انتظار داشتند که حزب حکمتیار مانند گذشته موضع هم‎سو با مواضع این گروه در مورد مسائل سیاسی و مهم‎تر از همه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان اتخاذ کند و طالبان را در تحریم انتخابات و تصمیم به اخلال آن همراهی کند.

اما این انتظار تحقق نیافت و حتی عکس آن بوقوع پیوست؛ بطوری که پس از ثبت نام کاندیداهای ریاست جمهوری، گلبدین حکمتیار با برگزاری انتخابات ابراز مخالفت نکرد و بلکه از یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری افغانستان نیز (قطب الدین هلال) اعلام حمایت کرد همچنین از هوادارانش خواست تا به این کاندیدا رأی دهند.

این تصمیم حزب حکمتیار شاید موجب جدایی راه طالبان از آن‎ها شود حتی به نظر می‌رسد که اختلاف‌های آنان هر روز جدی‎تر و عمیق‎تر می‌شود؛ طوری که عمق و شدت این اختلافات به درگیری‎های مسلحانه و رویارویی نظامی در ولایت «میدان وردک» و ولایت «بغلان» انجامید.

این در حالی است که پیش از انتخابات نقاط نزدیک‎کننده و انگیزه‎های انسجام‎بخش روشن و ریشه‎داری بین گروه طالبان و حزب حکمتیار در حدی زیاد بود که دوری و جدایی این 2 گروه محتمل نمی‎نُمود.

مخالفت علیه حضور نظامیان خارجی در افغانستان و مقاومت مسلحانه در برابر دولت کنونی این کشور با عث شده بود که حزب حکمتیار و طالبانِ به رهبری «ملا عمر» بصورت صادقانه همدل و همراه شوند و در یک جهت و یک جبهه قرار گیرند.

سودای سرنگونی دولت افغانستان و اعلام دشمنی با نظامیان خارجی و تلاش برای اخراج آن‌ها از این کشور نیز از جمله اهداف و آرزوهایی بود که هواداران ملاعمر و حکمتیار در پی تحقق آن بودند.

به عبارتی دیگر این حزب و این گروه دشمن مشترک(نظامیان خارجی) برای خود تعریف کرده بودند و چشم‎انداز سیاسی یکسانی در برابر خویش قرار داده بوند (پیروزی بر دولت افغانستان).

طالبان و حزب حکمتیار نه تنها اهداف سیاسی مشابهی داشتند؛ بلکه در روش پی‎گیری این اهداف نیز از هم تفاوتی نداشتند بنابراین هر2 بدنبال استفاده از راه نظامی برای رسیدن به قدرت بودند.

ظاهر مفکر، روزنامه‎نگار افغان درباره اشتراکات حزب حکمتیار و طالبان در روزنامه «جامعه باز» نوشته است که  «مخالفت با روند دموکراتیک، عدم موافقت با حضور خارجی‎ها، بدبینی نسبت به میزان مشارکت و  حضور برخی اقوام در ساختار سیاسی کنونی و انزوا و انفعال سیاسی از مهم‌ترین موجبات و دلایلی است که این 2 جریان (حزب حکمتیار و طالبان) را به همکاری و همراهی با یکدیگر واداشته بود.

روزنامه نگار افغان می‌افزاید که حزب حکمتیار و طالبان، هویت خود را باجنگ ساخته‌اند و با جنگ نیز بدنبال ادامه حیات سیاسی خودشان هستند. همچنین هر2 از طریق جنگ مجبور به عقب‎نشینی و شکست شده‌اند؛ یعنی در تحمل تجربة تلخِ شکست از راه نظامی نیز می‎توانستند شریک درد و احساسِ هم باشند. هرچند که آن‌ها (حزب حکمتیار و طالبان) شعار مخالفت علیه خارجی‎ها را سرمی‎دادند؛ اما اساس اتکاء و امید هردو را منابع بیرونی تشکیل می‎داد؛ یعنی در قطع امید از مردم و منابع  داخلیِ افغانستان و چشم‎داشتن به منابع بیرونی نیز نظیر هم بودند.

کارنامه سیاه سیاسی و منفورشدن و مطرود‎شدن از جامعه افغانستان، نقطه دیگری بود که می‎توانست حلقه وصل و وفاق طالبانِ و حزب حکمتیار باشد. همین‌طور ده‎ها دلیل دیگر سبب شده بود که آن‎ها  در کنارهم بایستند و به کمک و همکاری صاف و صادقانة هدیگر اعتماد کنند.

با این حال به نظر می‎رسد که حزب حکمتیار به درک واقع‎بینانه‎تری از شرایط و وضعیت افغانستان دست یافته و زود تر از طالبان متوجه شده است که از راه ادامه جنگ و تشدید تحرکات نظامی به اهداف سیاسی نمی‌توان دست یافت.

اعلام حمایت این حزب از انتخابات - به عنوان مکانیسمی انتقال آرام و مسالمت‎آمیز قدرت- نشان داد که حل مسئله افغانستان را از راه افزایش خشونت ممکن و میسر نیست.

انعطاف این حزب در برابر اراده و خواست مردم (تعیین سرنوشت سیاسی از طریق شرکت در انتخابات) نمایانگر آن است که دیگر نمی‎خواهد بیش از این به موضع تقابلی خود در برابر مردم ادامه دهد؛ یعنی تعیین‎کنندگی و تأثیرگذاری مردم در حوزه سیاست افغانستان را تاحدی باور کرده است.

با این حال «هارون زرغون» سخنگوی حزب اسلامی گلبدین حکمتیار گفته است که اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود این حزب مانع برگزاری آن نخواهد شد و هواداران آن می‌توانند به هر کسی که خواسته باشند، رأی دهند.

این‎ها همه یک چرخش چند وجهی و تحول تازه‎ای را در دیدگاه و کنش سیاسی حزب اسلامی نشان می‎دهد.

احترام به آرا و اراده مردم و عدم اخلال روند مورد علاقه ملت، سبب خواهد شد که متقابلا نگرش و موضع‌گیری مردم نسبت به این حزب بطور محسوس و معناداری تغییر کند.

از آن جا که طالبان و حزب حکمتیار توانایی تغییر شرایط و وضعیت شکل‎گرفته طی سال‎های گذشته را به نفع نیات سیاسی خود ندارند، تصمیم این حزب به هماهنگی و همسویی با واقعیت‎های جاری و جدید که انتخابات یکی از جلوه‎های جدی آن است، می‎تواند این حزب را به سبقت‎گیری سیاسی از طالبان یاری رساند.

اکنون شرایط جدید جامعه افغانستان به سمتی سوق داده شده که پذیرش و پشتیبانی هر جریان سیاسی از قواعد بازی مردم‌سالارانه می‎تواند محبوبیت مردمی را نصیب آن جریان کند.

بنابراین به نظر می‎رسد که حزب حکمتیار با درک این مهم می‎خواهد با استفاده از قواعد قدرت‎یابی امروز افغانستان اهداف سیاسی خود را تعقیب کند و با نیات و نیازهای مردم همراه و هم‎سو شود تا مانند گذشته دیگر محکوم به انفعال و انزوای سیاسی نباشد و انزجار اجتماعی را علیه خود بر نیانگیزد.

بنابراین می‎توان نتیجه گرفت که چنانچه حزب حکمتیار در آینده به راهی رود که اکنون در پیش گرفته و روشی را ادامه دهد که حمایت مردمی را به دنبال داشته باشد، بدون شک را‎ه خود را به سمت تقویت نقش و نفوذ اجتماعی‌اش در این کشور خواهد گشود و سرانجام سیاسی متفاوت‎تر از طالبان را تجربه خواهد کرد و به موقعیت سیاسی بهتری نسبت به طالبان دست خواهد یافت.
منبع: فارس