صراط: مسجد پایگاه انسجام یکپارچگی یکتاپرستان در طول تاریخ خلقت بوده و هست و در قرآن کریم، مسجد به معنای اعم نیایشگاه خداوند به کار رفته است، همچنین باید توجه داشت مسجد در قرآن به معنای کلیسا و کنیسه هم به کار رفته است و کعبه طبق آیات قران نخستین مسجد روی زمین است.
پیامبر گرامی اسلام(ص) به عنوان بنیانگذار نخستین مسجد، مکانی به نام مسجدالنبی را پایه‌گذاری کرد. مسجد، نیایشگاهی از جنس کعبه و محل گردهمایی مسلمانان در تمامی ادوار جامعه است که علاوه برعهده‌دار بودن نقش روحانی و معنوی، کانون فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی، عبادی، سیاسی و اقتصادی مسلمانان نیز به شمار می‌رود و به همین دلیل مسجد در طول تاریخ اسلام از ویژگی برجسته‌ای برخوردار بوده است.
تاریخچه مسجد در ایران
پس از فرو افتادن ساسانیان، ساخت مساجد در ایران آغاز شد، در سه قرن نخستین حکومت اسلامی در ایران، مساجد به شیوه‌ای بسیار ساده و به پیروی از معماری ساسانی ساخته شده است و می‌توان زادگاه نخستین نمونه‌های معماری اسلامی ایران را در خراسان به آن نسبت داد.
با توجه به اهمیت مساجد از دیرباز در میان مردم ایران زمین و توجه خاص به این مکان مقدس در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی مردم و بخصوص مسئولان، یکم آگوست برابر با ٣٠ مرداد بنا به در خواست جمهوری اسلامی ایران، از سوی سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان روز جهانی مسجد نامگذاری شد.
تفاوت‌های بین مسجد و مسجد جامع
امروز ما شاهد دو نوع مسجد در سطح تمامی شهرها هستیم، مسجد جامع در واقع یکی از مساجد بزرگ است که تمامی اعمال عبادی نیازمند حضور اجتماعی مردم مسلمان در برپایی آن با هدف نمایش وحدت میان مسلمانان در آن برگزار می‌شود که با فراخوانی پیوسته مسلمانان به وحدت، روح جمع‌گرایی و نظم پذیری را در آنان تقویت می‌کند.
تفاوت‌های موجود بین مسجد و مسجد جامع با ویژگی‌های هرکدام به خوبی مشخص است. در طول هزار سال، در سراسر جهان اسلامی مسجد مکانی صرفاً برای عبادت و فعالیت‌هایی نظیر قضاوت، نگهداری بیت‌المال، برپایی اجتماعات بزرگ بوده است و به همین دلیل خیلی زود نماد قدرتمند اسلام شد و تمامی عرصه‌های دینی و قلمروهای دنیوی در جهان اسلام را در برگرفت.
مسجد با وجود گسترش جایگاه مادی و معنوی آن در میان مسلمانان هرگز نتوانست پاسخگوی کامل نیازهای مادی و معنوی مذکور باشد، پاسخگو نبودن مسجد در برآوردن کامل نیازهای مذکور، سبب ساخت مسجد جامع با هدف حفظ دو جنبه دینی و دنیوی شد و درست در این هنگام بود که با فقدان نهادها و بناهای رسمی عمومی نظیر تالار شهر و یا محاکم اسلامی، نقش دو وجهی مسجد جامع اهمیت بیشتری یافت.
این تمایزها در کارکرد مسجد جامع، تفاوت‌هایی را در منزلت و مقصود مساجد منعکس ساخت که اگرچه از لحاظ طرح تفاوتی نداشتند اما در واقع مساجد جامع عملا ابعاد بزرگتر و تزئینات بیشتری را نسبت به مساجد دارا بود.
معماری مسجد
مساجد در ابتدا بسیار ساده ساخته می‌شدند و معمولاً سقف حصیری داشتند. هنگامی که اسلام در ایران استحکام یافت مساجد با گنبد ساخته شد. در ایران ساسانی بیشتر آتشکده‌ها بصورت چارطاقی و گنبد دار مدور بودند و همین سبک در ساخت مساجد ایران بکار گرفته شد و سپس مناره بر آن افزوده شد، البته مساجد در معماری ایران از سیر طراحی تکاملی برخوردار بوده و کاشی‌کاری سنتی از مهم‌ترین عناصر تزئینی مساجد ایرانی است.
در خارج از ایران و در کشورهای شمال آفریقا مساجد فاقد گنبد بوده و بصورت یک مناره‌ای ساخته می‌شود و این در حالی است که مساجد قدیم تر در جهان عرب فاقد مناره بوده است.
ویژگی تربیتی مسجد نمونه
عبادت پرورش‌دهنده روح انسان و پاسخگوی طبیعی‌ترین و غریزی‌ترین نیاز سرشتی اوست. داشتن شخصیت منطقی نیازمند پاسخگویی به نیازهای سرشتی و طبیعی و روانی وجودی انسان است. مسجد بالاترین جایگاه و آشیانه و پناهگاه مومن است که شخص معتقد در آن می‌تواند به آرامش روحی دست یافته و از هر گونه تنش و اضطراب زندگی مادی و دنیوی فاصله بگیرد.
مسجد مکان دوری و عاری شدن از تعلقات زمینی است به همین خاطر کسی که با گرفتن وضو وارد بستر پاک مسجد می‌شود تلاش می‌کند تا در این مکان مقدس مرتکب گناه نشود، سخنان ظالمانه بر زبان نیاورد، مراقب حفظ آبروی دیگران باشد، غیبت و سخنان لغو و بی‌فایده را کنار بگذارد و از سخنانی که بوی دنیا پرستی و دنیا خواهی می‌دهد، اجتناب کند.
تلاش در عدم به کارگیری اینگونه گناهان در مکانی مانند مسجد نوعی تمرین در انجام کارهای معروف و دوری از منکرات است.
مسجد خانه خداست و حضور در آن حضور در پیشگاه تنهای بی‌همتاست؛ به همین دلیل انس با مسجد و آداب حضور در آن می‌تواند رفته رفته بر تمامی اعمال مومن سایه انداخته و سبب شود، حاضر بودن در پیشگاه خداوند در تمامی عرصه‌های زندگی در وجود شخص مومن نهادینه گردد.
کسی که با خوبان و در مکان های پاکی مانند مسجد پیوند خورد، حتی اگر به آن درجه از تکامل نرسد که به سبب ترس از خداوند به گناه دست نیازد، دست کم از سر حیا و شرم از برادران دینی خود، راه انحراف را در پیش نمی‌گیرد.
یکی از بزرگترین و مقدس‌ترین مساجد مومنین در جهان اسلام مسجدالاقصی است، مسجدی که نام آن در آیه اول سوره اسراء آمده است، که اشاره به معراج و سیر شبانه پیامبر اسلام از مسجدالحرام به مسجدالاقصی دارد.
مساجد کردستان: مسجد دارالاحسان
این مسجد در ضلع شمالی خیابان امام خمینی سنندج قرار دارد. براساس کتیبه‌های موجود، بنای مسجد در سال 1227 هـ. ق توسط «امان‌الله خان اردلان» والی کردستان ساخته شد، این مسجد را می‌توان مسجد – مدرسه دانست؛ زیرا بخشی از آن به حجره‌های طلاب علوم دینی اختصاص دارد و بخش جنوبی آن صحن اصلی مسجد است..
از عمده تزیینات بنا، نگارش آیات قرآنی در قسمت‌های گوناگون مسجد است؛ چنان که دو ثلث قرآن مجید در این بنا نگارش شده است. این مسجد در گذشته یکی از مهم‌ترین دارالعلم‌های دینی بوده و بسیاری از علما در این دارالعلم به کسب علوم مختلف پرداخته‌اند.
مسجد دارالاحسان یکی از ارزشمندترین مساجد استان کردستان از نظر معماری و تزیینات معماری است البته شهرت و آوازه مسجد جامع سنندج نه تنها به دلیل ویژگی‌های خاص معماری بلکه به واسطه پرورش چهره‌های درخشان در حوزه مسائل دینی و علما و روحانیون بوده است.
مسجد آویهنگ
این مسجد در مرکز روستای «آویهنگ» در دهستان «ژاوه‌رود» غربی از بخش «کلاترزان» شهرستان سنندج واقع شده است.
مسجد جامع تورجان
«تورجان» یکی از روستاهای شهرستان سقز و مرکز دهستان تورجان است، مسجد قدیمی در داخل روستای تورجان قرار دارد و از نظر معماری در زمره مساجد سبک بومی منطقه کردستان است. معماری این مسجد و سابقه تاریخی و فرهنگی روستای تورجان از اهمیت خاصی برخوردار است.
مسجد خسروآباد گروس
این بنا در روستای خسرو آباد، در 45 کیلومتری شرق بیجار واقع است. بنای مسجد به دوران قاجار تعلق دارد و با توجه به نام مسجد، احتمال دارد توسط «خسروخان اردلان» ساخته شده باشد، این مسجد که متأثر از معماری مسجد جامع سنندج است، از بناهای ارزشمند استان به شمار می‌رود.
مسجد خورشیدلقا خانم
این مسجد که در مجاورت عمارت «مشیر دیوان» سنندج قرار دارد، به سبک مسجدهای شبستانی منطقه کردستان است، وجه تسمیه این مسجد به نام بانی آن یعنی «خورشیدلقا خانم» باز می‌گردد، که دستور ساخت آن را داد. از آنجا که در گذشته خانم‌ها کمتر امکان مشرف شدن به مکه معظمه را داشتند، هزینه سفر خانه خدا را صرف ساختن مساجد می‌کردند.
مسجد دارالامان ( مسجد والی)
مسجد «دارالامان» در خیابان فردوسی شهر سنندج قرار دارد. این مسجد در دوران حکومت قاجار و توسط «غلام‌شاه خان» فرزند «امان‌الله خان اردلان» در ضلع شرقی قلعه حکومتی شهر ساخته شد، این بنا هم ابتدا به صورت مسجد – مدرسه بود، که با احداث خیابان فردوسی، بخش مدرسه آن از بین رفت. مسجد دارالامان یک ایوانی است و سبک معماری دوره قاجاریه در ساخت آن کاملاً رعایت شده است.
مسجد دو مناره
این مسجد در خیابان امام خمینی، در بافت قدیمی سقز واقع است. تاریخ دقیق ساخت مسجد مشخص نیست، اما از آنجا که اهالی محلی ساخت آن را به «شیخ حسن مولان آباد» نسبت می دهند، احتمال دارد دراواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد.
سنندج شهر مساجد
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، مساجد را کانون مهم اجتماعی و محل تصمیم‌سازی‌های مهم در حوزه‌های مختلف دانست و اظهار داشت: اسلام از مسجد شروع شده و استمرار دین مبین اسلام از مساجد است.
کامل گلباغی به وجود بیش از 57 هزار مکان مذهبی در کشور اشاره کرد و افزود: از مجموع مکان‌های مذهبی کشور، بالغ بر دو هزار و 100 مکان مذهبی آن در استان کردستان وجود دارد.
وی در خصوص وضعیت مساجد این استان نسبت به سایر شهرهای کشور، اضافه کرد: در تمام کشور به ازای هر هزار و 20 نفر مومن نمازگزار یک مسجد وجود دارد و این در حالی است که در سنندج به ازای هر 520 نفر یک مسجد وجود دارد.
گلباغی ضمن اشاره به وجود بیش از 380 مسجد در شهرستان سنندج، اظهار داشت: این شهرستان موفق به کسب رتبه اول کمیت در دارا بودن مساجد در کل جهان شده است.
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان تصریح کرد: البته از لحاظ کیفیت مانند، تجهیزات، وسعت، مدیریت، امکانات گرمایشی و سرمایشی، رفاهی، بهداشتی و غیره در سطح مناسبی نیست.
گلباغی، مسجد را در استان کردستان دارای اهمیت و جایگاه خاصی دانست و افزود: کردستان در زمینه ساخت مسجد و شکل‌گیری کانون‌های فرهنگی، هنری جزو استان‌های برتر کشور است.
وی به فعالیت بیش از 333 کانون در مساجد استان کردستان اشاره کرد و اظهار داشت: از مجموع کانون‌های فعال در سطح مساجد استان کردستان 18 کانون به صورت تخصصی و با آموزش امامان جمعه و اساتید مجرب فعال است.
گلباغی ضمن اشاره به اینکه در هر کانون دو کلاس پسرانه و دخترانه برگزار می‌شود که در مجموع 666 کلاس آموزشی در مساجد استان برگزار می شود، تصریح کرد: در کانون‌های تخصصی موضوعاتی مانند، کتاب و کتابخوانی، قرآن، نماز، حجاب، شعر، پژوهش، مهدویت و غیره آموزش داده می‌شود.
وی در ادامه افزود: قدیمی‌ترین مساجد این استان با عنوان مساجد عبدالهی معروف هستند که دارای قدمتی بیش از 350 سال دارند و شامل مساجدی هستند که صاحب و بانی خاصی نداشته و توسط عابدینی ساخته شده است.
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان اضافه کرد: مسجد نگل، مسجد صور در بانه، ملامومن در سنندج، دو مناره در سقز، والی در سنندج، ملااحمد قیامتی در سنندج، مسجد جامع در سنندج، آویهنگ در سنندج و چند مسجد دیگر از مجموع مساجد عبدالهی است.
گلباغی در خصوص مساجد در دست ساخت در این استان، اظهار داشت: مساجد در استان کردستان برخلاف اکثر استان‌های کشور کاملا مردمی بوده و به همین دلیل در ساخت مساجد افقی برای سنوات آینده پیش‌بینی نشده است.
وی تفاوت مساجد جدید و قدیم را در نوع تعامل امامان جمعه و نیروهای انسانی در مساجد دانست و افزود: مساجد از قدیم تنها ویژه اعمال عبادی نبوده و فعالیت های سیاسی، اقتصادی، بهداشتی، درمانی، پزشکی، قضاوت، حل و فصل مشکلات مردمی و غیره در آن همیشه برپا بوده است.
گلباغی مساجد را در دوران هشت سال دفاع مقدس دارای نقش پر رنگی دانست و آن را محکم‌ترین سنگرها در آن دوران عنوان کرد و افزود: در قدیم ضرورت حضور بانوان در مساجد به چشم نمی‌خورد و این در حالی است که امروزه حضور بانوان بسیار مهم و ضروری است.
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان در پایان گفت: با توجه به هجمه‌های فرهنگی دشمن، بر نیروهای انسانی مساجد ضروری است که با آموزش و پیام رسانی دینی، اسلام حقیقی را در جامعه رواج داده و موجبات جذب هرچه بیشتر جوانان به سمت مساجد را فراهم کنند.
پیامبر گرامی اسلام(ص) به عنوان بنیانگذار نخستین مسجد، مکانی به نام مسجدالنبی را پایه‌گذاری کرد. مسجد، نیایشگاهی از جنس کعبه و محل گردهمایی مسلمانان در تمامی ادوار جامعه است که علاوه برعهده‌دار بودن نقش روحانی و معنوی، کانون فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی، عبادی، سیاسی و اقتصادی مسلمانان نیز به شمار می‌رود و به همین دلیل مسجد در طول تاریخ اسلام از ویژگی برجسته‌ای برخوردار بوده است.
تاریخچه مسجد در ایران
پس از فرو افتادن ساسانیان، ساخت مساجد در ایران آغاز شد، در سه قرن نخستین حکومت اسلامی در ایران، مساجد به شیوه‌ای بسیار ساده و به پیروی از معماری ساسانی ساخته شده است و می‌توان زادگاه نخستین نمونه‌های معماری اسلامی ایران را در خراسان به آن نسبت داد.
با توجه به اهمیت مساجد از دیرباز در میان مردم ایران زمین و توجه خاص به این مکان مقدس در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی مردم و بخصوص مسئولان، یکم آگوست برابر با ٣٠ مرداد بنا به در خواست جمهوری اسلامی ایران، از سوی سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان روز جهانی مسجد نامگذاری شد.
تفاوت‌های بین مسجد و مسجد جامع
امروز ما شاهد دو نوع مسجد در سطح تمامی شهرها هستیم، مسجد جامع در واقع یکی از مساجد بزرگ است که تمامی اعمال عبادی نیازمند حضور اجتماعی مردم مسلمان در برپایی آن با هدف نمایش وحدت میان مسلمانان در آن برگزار می‌شود که با فراخوانی پیوسته مسلمانان به وحدت، روح جمع‌گرایی و نظم پذیری را در آنان تقویت می‌کند.
تفاوت‌های موجود بین مسجد و مسجد جامع با ویژگی‌های هرکدام به خوبی مشخص است. در طول هزار سال، در سراسر جهان اسلامی مسجد مکانی صرفاً برای عبادت و فعالیت‌هایی نظیر قضاوت، نگهداری بیت‌المال، برپایی اجتماعات بزرگ بوده است و به همین دلیل خیلی زود نماد قدرتمند اسلام شد و تمامی عرصه‌های دینی و قلمروهای دنیوی در جهان اسلام را در برگرفت.
مسجد با وجود گسترش جایگاه مادی و معنوی آن در میان مسلمانان هرگز نتوانست پاسخگوی کامل نیازهای مادی و معنوی مذکور باشد، پاسخگو نبودن مسجد در برآوردن کامل نیازهای مذکور، سبب ساخت مسجد جامع با هدف حفظ دو جنبه دینی و دنیوی شد و درست در این هنگام بود که با فقدان نهادها و بناهای رسمی عمومی نظیر تالار شهر و یا محاکم اسلامی، نقش دو وجهی مسجد جامع اهمیت بیشتری یافت.
این تمایزها در کارکرد مسجد جامع، تفاوت‌هایی را در منزلت و مقصود مساجد منعکس ساخت که اگرچه از لحاظ طرح تفاوتی نداشتند اما در واقع مساجد جامع عملا ابعاد بزرگتر و تزئینات بیشتری را نسبت به مساجد دارا بود.
معماری مسجد
مساجد در ابتدا بسیار ساده ساخته می‌شدند و معمولاً سقف حصیری داشتند. هنگامی که اسلام در ایران استحکام یافت مساجد با گنبد ساخته شد. در ایران ساسانی بیشتر آتشکده‌ها بصورت چارطاقی و گنبد دار مدور بودند و همین سبک در ساخت مساجد ایران بکار گرفته شد و سپس مناره بر آن افزوده شد، البته مساجد در معماری ایران از سیر طراحی تکاملی برخوردار بوده و کاشی‌کاری سنتی از مهم‌ترین عناصر تزئینی مساجد ایرانی است.
در خارج از ایران و در کشورهای شمال آفریقا مساجد فاقد گنبد بوده و بصورت یک مناره‌ای ساخته می‌شود و این در حالی است که مساجد قدیم تر در جهان عرب فاقد مناره بوده است.
ویژگی تربیتی مسجد نمونه
عبادت پرورش‌دهنده روح انسان و پاسخگوی طبیعی‌ترین و غریزی‌ترین نیاز سرشتی اوست. داشتن شخصیت منطقی نیازمند پاسخگویی به نیازهای سرشتی و طبیعی و روانی وجودی انسان است. مسجد بالاترین جایگاه و آشیانه و پناهگاه مومن است که شخص معتقد در آن می‌تواند به آرامش روحی دست یافته و از هر گونه تنش و اضطراب زندگی مادی و دنیوی فاصله بگیرد.
مسجد مکان دوری و عاری شدن از تعلقات زمینی است به همین خاطر کسی که با گرفتن وضو وارد بستر پاک مسجد می‌شود تلاش می‌کند تا در این مکان مقدس مرتکب گناه نشود، سخنان ظالمانه بر زبان نیاورد، مراقب حفظ آبروی دیگران باشد، غیبت و سخنان لغو و بی‌فایده را کنار بگذارد و از سخنانی که بوی دنیا پرستی و دنیا خواهی می‌دهد، اجتناب کند.
تلاش در عدم به کارگیری اینگونه گناهان در مکانی مانند مسجد نوعی تمرین در انجام کارهای معروف و دوری از منکرات است.
مسجد خانه خداست و حضور در آن حضور در پیشگاه تنهای بی‌همتاست؛ به همین دلیل انس با مسجد و آداب حضور در آن می‌تواند رفته رفته بر تمامی اعمال مومن سایه انداخته و سبب شود، حاضر بودن در پیشگاه خداوند در تمامی عرصه‌های زندگی در وجود شخص مومن نهادینه گردد.
کسی که با خوبان و در مکان های پاکی مانند مسجد پیوند خورد، حتی اگر به آن درجه از تکامل نرسد که به سبب ترس از خداوند به گناه دست نیازد، دست کم از سر حیا و شرم از برادران دینی خود، راه انحراف را در پیش نمی‌گیرد.
یکی از بزرگترین و مقدس‌ترین مساجد مومنین در جهان اسلام مسجدالاقصی است، مسجدی که نام آن در آیه اول سوره اسراء آمده است، که اشاره به معراج و سیر شبانه پیامبر اسلام از مسجدالحرام به مسجدالاقصی دارد.
مساجد کردستان: مسجد دارالاحسان
این مسجد در ضلع شمالی خیابان امام خمینی سنندج قرار دارد. براساس کتیبه‌های موجود، بنای مسجد در سال 1227 هـ. ق توسط «امان‌الله خان اردلان» والی کردستان ساخته شد، این مسجد را می‌توان مسجد – مدرسه دانست؛ زیرا بخشی از آن به حجره‌های طلاب علوم دینی اختصاص دارد و بخش جنوبی آن صحن اصلی مسجد است..
از عمده تزیینات بنا، نگارش آیات قرآنی در قسمت‌های گوناگون مسجد است؛ چنان که دو ثلث قرآن مجید در این بنا نگارش شده است. این مسجد در گذشته یکی از مهم‌ترین دارالعلم‌های دینی بوده و بسیاری از علما در این دارالعلم به کسب علوم مختلف پرداخته‌اند.
مسجد دارالاحسان یکی از ارزشمندترین مساجد استان کردستان از نظر معماری و تزیینات معماری است البته شهرت و آوازه مسجد جامع سنندج نه تنها به دلیل ویژگی‌های خاص معماری بلکه به واسطه پرورش چهره‌های درخشان در حوزه مسائل دینی و علما و روحانیون بوده است.
مسجد آویهنگ
این مسجد در مرکز روستای «آویهنگ» در دهستان «ژاوه‌رود» غربی از بخش «کلاترزان» شهرستان سنندج واقع شده است.
مسجد جامع تورجان
«تورجان» یکی از روستاهای شهرستان سقز و مرکز دهستان تورجان است، مسجد قدیمی در داخل روستای تورجان قرار دارد و از نظر معماری در زمره مساجد سبک بومی منطقه کردستان است. معماری این مسجد و سابقه تاریخی و فرهنگی روستای تورجان از اهمیت خاصی برخوردار است.
مسجد خسروآباد گروس
این بنا در روستای خسرو آباد، در 45 کیلومتری شرق بیجار واقع است. بنای مسجد به دوران قاجار تعلق دارد و با توجه به نام مسجد، احتمال دارد توسط «خسروخان اردلان» ساخته شده باشد، این مسجد که متأثر از معماری مسجد جامع سنندج است، از بناهای ارزشمند استان به شمار می‌رود.
مسجد خورشیدلقا خانم
این مسجد که در مجاورت عمارت «مشیر دیوان» سنندج قرار دارد، به سبک مسجدهای شبستانی منطقه کردستان است، وجه تسمیه این مسجد به نام بانی آن یعنی «خورشیدلقا خانم» باز می‌گردد، که دستور ساخت آن را داد. از آنجا که در گذشته خانم‌ها کمتر امکان مشرف شدن به مکه معظمه را داشتند، هزینه سفر خانه خدا را صرف ساختن مساجد می‌کردند.
مسجد دارالامان ( مسجد والی)
مسجد «دارالامان» در خیابان فردوسی شهر سنندج قرار دارد. این مسجد در دوران حکومت قاجار و توسط «غلام‌شاه خان» فرزند «امان‌الله خان اردلان» در ضلع شرقی قلعه حکومتی شهر ساخته شد، این بنا هم ابتدا به صورت مسجد – مدرسه بود، که با احداث خیابان فردوسی، بخش مدرسه آن از بین رفت. مسجد دارالامان یک ایوانی است و سبک معماری دوره قاجاریه در ساخت آن کاملاً رعایت شده است.
مسجد دو مناره
این مسجد در خیابان امام خمینی، در بافت قدیمی سقز واقع است. تاریخ دقیق ساخت مسجد مشخص نیست، اما از آنجا که اهالی محلی ساخت آن را به «شیخ حسن مولان آباد» نسبت می دهند، احتمال دارد دراواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد.
سنندج شهر مساجد
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، مساجد را کانون مهم اجتماعی و محل تصمیم‌سازی‌های مهم در حوزه‌های مختلف دانست و اظهار داشت: اسلام از مسجد شروع شده و استمرار دین مبین اسلام از مساجد است.
کامل گلباغی به وجود بیش از 57 هزار مکان مذهبی در کشور اشاره کرد و افزود: از مجموع مکان‌های مذهبی کشور، بالغ بر دو هزار و 100 مکان مذهبی آن در استان کردستان وجود دارد.
وی در خصوص وضعیت مساجد این استان نسبت به سایر شهرهای کشور، اضافه کرد: در تمام کشور به ازای هر هزار و 20 نفر مومن نمازگزار یک مسجد وجود دارد و این در حالی است که در سنندج به ازای هر 520 نفر یک مسجد وجود دارد.
گلباغی ضمن اشاره به وجود بیش از 380 مسجد در شهرستان سنندج، اظهار داشت: این شهرستان موفق به کسب رتبه اول کمیت در دارا بودن مساجد در کل جهان شده است.
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان تصریح کرد: البته از لحاظ کیفیت مانند، تجهیزات، وسعت، مدیریت، امکانات گرمایشی و سرمایشی، رفاهی، بهداشتی و غیره در سطح مناسبی نیست.
گلباغی، مسجد را در استان کردستان دارای اهمیت و جایگاه خاصی دانست و افزود: کردستان در زمینه ساخت مسجد و شکل‌گیری کانون‌های فرهنگی، هنری جزو استان‌های برتر کشور است.
وی به فعالیت بیش از 333 کانون در مساجد استان کردستان اشاره کرد و اظهار داشت: از مجموع کانون‌های فعال در سطح مساجد استان کردستان 18 کانون به صورت تخصصی و با آموزش امامان جمعه و اساتید مجرب فعال است.
گلباغی ضمن اشاره به اینکه در هر کانون دو کلاس پسرانه و دخترانه برگزار می‌شود که در مجموع 666 کلاس آموزشی در مساجد استان برگزار می شود، تصریح کرد: در کانون‌های تخصصی موضوعاتی مانند، کتاب و کتابخوانی، قرآن، نماز، حجاب، شعر، پژوهش، مهدویت و غیره آموزش داده می‌شود.
وی در ادامه افزود: قدیمی‌ترین مساجد این استان با عنوان مساجد عبدالهی معروف هستند که دارای قدمتی بیش از 350 سال دارند و شامل مساجدی هستند که صاحب و بانی خاصی نداشته و توسط عابدینی ساخته شده است.
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان اضافه کرد: مسجد نگل، مسجد صور در بانه، ملامومن در سنندج، دو مناره در سقز، والی در سنندج، ملااحمد قیامتی در سنندج، مسجد جامع در سنندج، آویهنگ در سنندج و چند مسجد دیگر از مجموع مساجد عبدالهی است.
گلباغی در خصوص مساجد در دست ساخت در این استان، اظهار داشت: مساجد در استان کردستان برخلاف اکثر استان‌های کشور کاملا مردمی بوده و به همین دلیل در ساخت مساجد افقی برای سنوات آینده پیش‌بینی نشده است.
وی تفاوت مساجد جدید و قدیم را در نوع تعامل امامان جمعه و نیروهای انسانی در مساجد دانست و افزود: مساجد از قدیم تنها ویژه اعمال عبادی نبوده و فعالیت های سیاسی، اقتصادی، بهداشتی، درمانی، پزشکی، قضاوت، حل و فصل مشکلات مردمی و غیره در آن همیشه برپا بوده است.
گلباغی مساجد را در دوران هشت سال دفاع مقدس دارای نقش پر رنگی دانست و آن را محکم‌ترین سنگرها در آن دوران عنوان کرد و افزود: در قدیم ضرورت حضور بانوان در مساجد به چشم نمی‌خورد و این در حالی است که امروزه حضور بانوان بسیار مهم و ضروری است.
مسئول دبیرخانه نظارت بر کانون‌های مساجد کردستان در پایان گفت: با توجه به هجمه‌های فرهنگی دشمن، بر نیروهای انسانی مساجد ضروری است که با آموزش و پیام رسانی دینی، اسلام حقیقی را در جامعه رواج داده و موجبات جذب هرچه بیشتر جوانان به سمت مساجد را فراهم کنند.