صراط: در حالی که طی یک سال گذشته مسئولان بارها از آغاز پرداخت تسهیلات بافت فرسوده خبر داده‌اند، اما هنوز پرداخت این تسهیلات اجرایی نشده و ۳۵ هزار خانوار همچنان منتظر و بلاتکلیف هستند.
چندی پیش سیف رئیس کل بانک مرکزیِ گفت که «مصوبه تسهیلات بافت فرسوده یک ماه و نیم دیگر اجرایی می شود» اما با توجه به تجارب گذشته هیچ بعید نیست که این مصوبه حتی تا خرداد ماه سال آینده هم اجرایی نشود. چرا که مسئولان در طی یک سال گذشته بارها از آغاز پرداخت دوباره این تسهیلات تا ماه آینده خبر داده‌اند اما تاکنون این قول‌ها عملی نشده است.
این در حالی است که مسئولان دولت یازدهم از ابتدا تقریباً هر روز از ناکارآمدی مسکن مهر و مشکلات پیرامونی آن مثل جانمایی نادرست و تورم‌زا بودن آن سخن گفته‌اند اما هیچ برنامه‌ای در حوزه مسکن نداشته و جایگزینی هم ارائه نمی‌دهند. البته قرار است بزودی از طرح جامع مسکن رونمایی شود که هر بار به تاخیر می افتد.
اما زمانی که لایحه تسهیلات بافت فرسوده به اذعان مسئولان از پایین به بالا حرکت کرد و دولت مجبور شد بالاخره وام بافت فرسوده را بعد از یک سال و نیم تصویب کند، آخوندی وزیر راه و شهرسازی پیوسته از این مصوبه به عنوان موفقیتی برای دولت یاد کرد.
با این وجود حالا وی ادعا می‌کند که این مصوبه نیازمند بررسی و تصویب شورای پول و اعتبار هم هست و یا به عبارت دیگر «این مصوبه در شورای پول و اعتبار گیر کرده و در حال خاک خوردن است».
حال سوال اینجاست که چرا بررسی طرحی که بیش از 6 سال در دولت قبل اجرا می‌شده و بدنه دولت به اندازه کافی تجربه اجرای آن را دارد، بیش از یک سال طول می‌کشد.
آیا این مسئولان می‌توانند این شیوه عملکرد را مطابق با اصول مدیریت جهادی بدانند؟ در این صورت، متولیان امر باید پاسخ دهند که اگر دولت بخواهد طرح جدیدی را که حتی قبلاً هم اجرا نشده، اجرایی کند بررسی آن چند مدت به طول می انجامد؟ کما اینکه این اتفاق برای طرح مسکن اجتماعی هم رخ داده و هنوز حتی مشخص نشده که ابعاد و مشخصات دقیق مسکن اجتماعی چیست؟
*بازی با افکار عمومی برای تصویب نشدن تسهیلات بافت فرسوده/آوارگی 35 هزار خانوار
واقع شدن ایران بر کمربند زلزله از یک سو و سکونت حدود ۱۱ میلیون نفر از جمعیت کشور در بافت‌های فرسوده، اهمیت توجه به نوسازی این بافت‌ها را به منظور پیشگیری و کاهش خسارات جانی و مالی احتمالی دو چندان می‌کند و دولت باید اعتبارات لازم برای این موضوع را تامین کند.
*سه نکته اساسی برای پرداختن به بافت‌های فرسوده
به طور جزئی‌تر سه نکته سبب اهمیت یافتن توجه به نوسازی بافت‌های فرسوده شده که قرار داشتن ایران روی کمربند زلزله، توسعه شهری و تامین نیازهای روز شهروندان و آسیب شناسی فرهنگی از جمله این موارد است.
آخوندی وزیر راه و شهرسازی در حاشیه هیات دولت در 26 مهر ماه نیز گفت: مصوبه دولت در مورد نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و تاریخی و بافت‌های غیررسمی در حاشیه شهرها به تصویب رسیده و قرار است دولت در مصوبه خود در خصوص 300 هزار واحد مسکونی که حدود یک‌سوم حوزه تولید مسکن را تشکیل می‌دهد تصمیم‌گیری کند که این مقدار از جهت جمعیتی میزانی بالغ بر 11 میلیون نفر در بافت‌های فرسوده و تاریخی ایران را پوشش می‌دهد.
*بافت های فرسوده و تاریخی به دلیل بی‌توجهی در حال فرسایش است
به گفته او حدود 22 هزار بافت تاریخی و 54 هزار هکتار بافت فرسوده را که حدود 11 میلیون جمعیت در آن زندگی می‌کنند شناسایی شده است. این بافت‌ها از لحاظ ارزش فرهنگی اهمیت فراوانی دارد و هویت فرهنگی و همچنین معماری اسلامی و ایرانی در این بافت‌ها وجود داشته که هم‌اکنون به دلیل بی‌توجهی در حال فرسایش است.
آخوندی در حاشیه جلسه هیات دولت(خبرگزاری فارس)با بیان اینکه ایران بر روی خط زلزله قرار دارد و در نتیجه این بافت‌ها بسیار آسیب‌پذیر هستند، بیان داشت: در خصوص این موضوع 2 نوع تسهیلات داده می‌شود، تسهیلات ودیعه مسکن که برای دوره ساخت و انتقال است و در کلانشهرها 20 میلیون تومان، در شهرهای بالای 200 هزار نفر 15 میلیون تومان و در شهرهای کوچکتر 10 میلیون تومان تعیین شده و خود تسهیلات مسکن هم مبالغی تا سقف 50 میلیون تومان مصوب شده است که این مبالغ معادل یک‌سوم قیمت خرید واحدهای مسکونی است.
البته رئیس کل بانک مرکزی نیز در خصوص توقف اعطای تسهیلات بانکی به بافت فرسوده و ضرورت نوسازی این بافت ها معتقد است که پرداخت این تسهیلات متوقف نشده است چرا که هدف از تصویب این وام پرداخت اعتبار برای نوسازی بافت‌های فرسوده بود که دستورالعمل‌های آن نیز در شرف تدوین است.
وی افزود: پس از تدوین این دستورالعمل‌ها در بانک مرکزی، موضوع به شورای پول و اعتبار ارائه می‌شود و به دنبال تصویب آن در شورا، آیین نامه به بانکها ابلاغ خواهد شد.
اما حالا سیف هم از شروع پرداخت این تسهیلات تا یک ماه آینده (23 آذر 93) و در مصاحبه‌ای دیگر تا یک و نیم ماه آینده خبر می‌دهد!
رئیس کل بانک مرکزی همچنین گفته بود که دستورالعمل پرداخت وام 50 میلیون تومانی مسکن تا یک ماه آینده به بانکها ابلاغ می‌شود که هنوز این اتفاق رخ نداده است.
ظاهرا این مصوبه هنوز به شورای پول و اعتبار نرسیده است و اگر هم رسیده باشد تصویب آن زمانی طولانی خواهد برد. چرا که تصویب هر برنامه‌ای در شورای پول و اعتبار شرایط خاص به خود را دارد.
شورای پول و اعتبار 13 نفر عضو دارد و ریاست آن بر عهده رئیس کل بانک مرکزی است. از مجموع اعضای این شورا 6 نفر مسئولان دولتی هستند که یک ماه پیش همین تسهیلات بافت فرسوده را تصویب کرده‌اند. این 6 نفر شامل 4 نفر از وزرای کابینه به علاوه رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان مدیریت است که همگی توسط رئیس جمهور منصوب می‌شوند.
علاوه بر این دو نفر کارشناس هم در شورای پول و اعتبار حضور دارند که رئیس کل بانک مرکزی آنها را انتخاب می‌کند.
در این شرایط چرا باید اصرار و اینگونه به افکار عمومی القا شود که پرداخت تسهیلات بافت فرسوده منوط به موافقت شورای پول و اعتبار یا بانکها یا بطور کلی دیگرانی غیر از اعضای هیأت دولت است.
اگر واقعاً شورای پول و اعتبار مسبب معطل ماندن این 35 هزار خانوار برای دریافت تسهیلات بافت‌های فرسوده است آیا بهتر نیست که دولت یازدهم هم به مثابه سلف خود اقدام به تضعیف نقش شورای مذکور به دلیل موازی کاری و بر زمین ماندن مطالبات مردم و بردن طرح‌های دولت به سمت کاغذ بازی های اداری کند؟
اگر قرار باشد مصاحبه اخیر سیف عملی شده و این تسهیلات تا یک و نیم ماه آینده هم پرداخت نشود طبق معمولِ هر سال، بانکها در دو سه ماه پایانی سال و دو سه ماه آغازین سال بعد هم مشغول بررسی حسابهای خود هستند و چه دولت بخواهد و چه نخواهد بانکها نمی توانند وامی پرداخت کنند.
و بعد هیچ بعید نیست اینگونه گفته شود که در حال حاضر بررسی مصوبه در شورای پول و اعتبار به اتمام رسیده اما بانکها مشغول رسیدگی به حسابهای خود هستند و در خرداد ماه سال آینده که کارشان تمام شد پرداخت می‌کنند!
بی تردید با این روندی که عملاً دولت در پیش گرفته است شهرها خود به خود از درون توسعه نمی‌یابند. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای رقم خورده که وقتی یکی از مسئولان می‌گوید «این مصوبه در ماه آینده اجرا می شود» ما باید بخوانیم «این مصوبه حتی تا ماه آینده هم اجرایی نمی شود».
به برخی اظهارات مسئولان در خصوص اجرایی شدن تسهیلات بافت فرسوده اشاره می کنیم:
(18 اردیبهشت 93) عبادالله فتح الهی مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران: میزان این وام بانکی در انتظار ابلاغ آیین‌نامه اجرایی آن است و هنوز نهایی نشده اما تا نیمه خردادماه سال جاری رقم این وام تعیین خواهد شد.
(28 تیر 93) ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی: در این شرایط وزارت راه و شهرسازی به دنبال از سرگیری پرداخت وام‌های مرتبط با بافت فرسوده است تا بتواند این بخش را فعال کند و ابتدای ماه آینده زمان آغاز طرح‌های حمایتی در این بخش است.
(9 مهر 93) ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی: دولت برای احیای بافت های تاریخی به ازای هر متر مربع بافت فرسوده 200 تا 300 هزار تومان تسهیلات بزودی ارائه می‌دهد.
(26 مهر 93) ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی: تا یک ماه آینده پرداخت وام 30، 40 و 50 میلیون تومانی نوسازی بافت های فرسوده با اولویت بندی متقاضیان آغاز می‌شود.
35 هزار واحد پرونده تکمیل شده و این پرونده ها منتظر معرفی هستند و اجرایی شدن این مصوبه بیش از یک ماه نمی شود و تا پایان هفته آینده دستورالعمل و شیوه واگذاری نهایی می شود و پیگیری می کنیم تا بانک مرکزی بانک عامل را تعیین کند.
(20 آبان 93) آخوندی وزیر راه و شهرسازی: یارانه سود این طرح در دولت تصویب شده و اجرای مراحل دیگر آن در شورای پول و اعتبار در حال طی شدن است.
(23 آبان 93) سیف رئیس کل بانک مرکزی: دستورالعمل پرداخت وام 50 میلیون تومانی مسکن تا یک ماه آینده به بانکها ابلاغ می‌شود.
(23 آبان 93) سیف رئیس کل بانک مرکزی: ارائه تسهیلات مسکن تا یک ماه و نیم دیگر اجرایی می‌شود.
(26 آبان 93)ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی:شورای پول‌واعتبار قطعاً افزایش وام مسکن را تصویب می‌کند/قبلاً هماهنگی‌ها شده است
و . . .
همانطور که مشخص است اگر تا اوایل آذر ماه سال جاری، تسهیلات بافت فرسوده پرداخت نگردد تحلیل‌ها از وقت‌کشی دولت در مسئله بافت فرسوده رنگ و بوی واقعی‌تری به خود می‌گیرد و پرداخت تسهیلات به سال آینده موکول می‌شود.
چندی پیش سیف رئیس کل بانک مرکزیِ گفت که «مصوبه تسهیلات بافت فرسوده یک ماه و نیم دیگر اجرایی می شود» اما با توجه به تجارب گذشته هیچ بعید نیست که این مصوبه حتی تا خرداد ماه سال آینده هم اجرایی نشود. چرا که مسئولان در طی یک سال گذشته بارها از آغاز پرداخت دوباره این تسهیلات تا ماه آینده خبر داده‌اند اما تاکنون این قول‌ها عملی نشده است.
این در حالی است که مسئولان دولت یازدهم از ابتدا تقریباً هر روز از ناکارآمدی مسکن مهر و مشکلات پیرامونی آن مثل جانمایی نادرست و تورم‌زا بودن آن سخن گفته‌اند اما هیچ برنامه‌ای در حوزه مسکن نداشته و جایگزینی هم ارائه نمی‌دهند. البته قرار است بزودی از طرح جامع مسکن رونمایی شود که هر بار به تاخیر می افتد.
اما زمانی که لایحه تسهیلات بافت فرسوده به اذعان مسئولان از پایین به بالا حرکت کرد و دولت مجبور شد بالاخره وام بافت فرسوده را بعد از یک سال و نیم تصویب کند، آخوندی وزیر راه و شهرسازی پیوسته از این مصوبه به عنوان موفقیتی برای دولت یاد کرد.
با این وجود حالا وی ادعا می‌کند که این مصوبه نیازمند بررسی و تصویب شورای پول و اعتبار هم هست و یا به عبارت دیگر «این مصوبه در شورای پول و اعتبار گیر کرده و در حال خاک خوردن است».
حال سوال اینجاست که چرا بررسی طرحی که بیش از 6 سال در دولت قبل اجرا می‌شده و بدنه دولت به اندازه کافی تجربه اجرای آن را دارد، بیش از یک سال طول می‌کشد.
آیا این مسئولان می‌توانند این شیوه عملکرد را مطابق با اصول مدیریت جهادی بدانند؟ در این صورت، متولیان امر باید پاسخ دهند که اگر دولت بخواهد طرح جدیدی را که حتی قبلاً هم اجرا نشده، اجرایی کند بررسی آن چند مدت به طول می انجامد؟ کما اینکه این اتفاق برای طرح مسکن اجتماعی هم رخ داده و هنوز حتی مشخص نشده که ابعاد و مشخصات دقیق مسکن اجتماعی چیست؟
*بازی با افکار عمومی برای تصویب نشدن تسهیلات بافت فرسوده/آوارگی 35 هزار خانوار
واقع شدن ایران بر کمربند زلزله از یک سو و سکونت حدود ۱۱ میلیون نفر از جمعیت کشور در بافت‌های فرسوده، اهمیت توجه به نوسازی این بافت‌ها را به منظور پیشگیری و کاهش خسارات جانی و مالی احتمالی دو چندان می‌کند و دولت باید اعتبارات لازم برای این موضوع را تامین کند.
*سه نکته اساسی برای پرداختن به بافت‌های فرسوده
به طور جزئی‌تر سه نکته سبب اهمیت یافتن توجه به نوسازی بافت‌های فرسوده شده که قرار داشتن ایران روی کمربند زلزله، توسعه شهری و تامین نیازهای روز شهروندان و آسیب شناسی فرهنگی از جمله این موارد است.
آخوندی وزیر راه و شهرسازی در حاشیه هیات دولت در 26 مهر ماه نیز گفت: مصوبه دولت در مورد نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و تاریخی و بافت‌های غیررسمی در حاشیه شهرها به تصویب رسیده و قرار است دولت در مصوبه خود در خصوص 300 هزار واحد مسکونی که حدود یک‌سوم حوزه تولید مسکن را تشکیل می‌دهد تصمیم‌گیری کند که این مقدار از جهت جمعیتی میزانی بالغ بر 11 میلیون نفر در بافت‌های فرسوده و تاریخی ایران را پوشش می‌دهد.
*بافت های فرسوده و تاریخی به دلیل بی‌توجهی در حال فرسایش است
به گفته او حدود 22 هزار بافت تاریخی و 54 هزار هکتار بافت فرسوده را که حدود 11 میلیون جمعیت در آن زندگی می‌کنند شناسایی شده است. این بافت‌ها از لحاظ ارزش فرهنگی اهمیت فراوانی دارد و هویت فرهنگی و همچنین معماری اسلامی و ایرانی در این بافت‌ها وجود داشته که هم‌اکنون به دلیل بی‌توجهی در حال فرسایش است.
آخوندی در حاشیه جلسه هیات دولت(خبرگزاری فارس)با بیان اینکه ایران بر روی خط زلزله قرار دارد و در نتیجه این بافت‌ها بسیار آسیب‌پذیر هستند، بیان داشت: در خصوص این موضوع 2 نوع تسهیلات داده می‌شود، تسهیلات ودیعه مسکن که برای دوره ساخت و انتقال است و در کلانشهرها 20 میلیون تومان، در شهرهای بالای 200 هزار نفر 15 میلیون تومان و در شهرهای کوچکتر 10 میلیون تومان تعیین شده و خود تسهیلات مسکن هم مبالغی تا سقف 50 میلیون تومان مصوب شده است که این مبالغ معادل یک‌سوم قیمت خرید واحدهای مسکونی است.
البته رئیس کل بانک مرکزی نیز در خصوص توقف اعطای تسهیلات بانکی به بافت فرسوده و ضرورت نوسازی این بافت ها معتقد است که پرداخت این تسهیلات متوقف نشده است چرا که هدف از تصویب این وام پرداخت اعتبار برای نوسازی بافت‌های فرسوده بود که دستورالعمل‌های آن نیز در شرف تدوین است.
وی افزود: پس از تدوین این دستورالعمل‌ها در بانک مرکزی، موضوع به شورای پول و اعتبار ارائه می‌شود و به دنبال تصویب آن در شورا، آیین نامه به بانکها ابلاغ خواهد شد.
اما حالا سیف هم از شروع پرداخت این تسهیلات تا یک ماه آینده (23 آذر 93) و در مصاحبه‌ای دیگر تا یک و نیم ماه آینده خبر می‌دهد!
رئیس کل بانک مرکزی همچنین گفته بود که دستورالعمل پرداخت وام 50 میلیون تومانی مسکن تا یک ماه آینده به بانکها ابلاغ می‌شود که هنوز این اتفاق رخ نداده است.
ظاهرا این مصوبه هنوز به شورای پول و اعتبار نرسیده است و اگر هم رسیده باشد تصویب آن زمانی طولانی خواهد برد. چرا که تصویب هر برنامه‌ای در شورای پول و اعتبار شرایط خاص به خود را دارد.
شورای پول و اعتبار 13 نفر عضو دارد و ریاست آن بر عهده رئیس کل بانک مرکزی است. از مجموع اعضای این شورا 6 نفر مسئولان دولتی هستند که یک ماه پیش همین تسهیلات بافت فرسوده را تصویب کرده‌اند. این 6 نفر شامل 4 نفر از وزرای کابینه به علاوه رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان مدیریت است که همگی توسط رئیس جمهور منصوب می‌شوند.
علاوه بر این دو نفر کارشناس هم در شورای پول و اعتبار حضور دارند که رئیس کل بانک مرکزی آنها را انتخاب می‌کند.
در این شرایط چرا باید اصرار و اینگونه به افکار عمومی القا شود که پرداخت تسهیلات بافت فرسوده منوط به موافقت شورای پول و اعتبار یا بانکها یا بطور کلی دیگرانی غیر از اعضای هیأت دولت است.
اگر واقعاً شورای پول و اعتبار مسبب معطل ماندن این 35 هزار خانوار برای دریافت تسهیلات بافت‌های فرسوده است آیا بهتر نیست که دولت یازدهم هم به مثابه سلف خود اقدام به تضعیف نقش شورای مذکور به دلیل موازی کاری و بر زمین ماندن مطالبات مردم و بردن طرح‌های دولت به سمت کاغذ بازی های اداری کند؟
اگر قرار باشد مصاحبه اخیر سیف عملی شده و این تسهیلات تا یک و نیم ماه آینده هم پرداخت نشود طبق معمولِ هر سال، بانکها در دو سه ماه پایانی سال و دو سه ماه آغازین سال بعد هم مشغول بررسی حسابهای خود هستند و چه دولت بخواهد و چه نخواهد بانکها نمی توانند وامی پرداخت کنند.
و بعد هیچ بعید نیست اینگونه گفته شود که در حال حاضر بررسی مصوبه در شورای پول و اعتبار به اتمام رسیده اما بانکها مشغول رسیدگی به حسابهای خود هستند و در خرداد ماه سال آینده که کارشان تمام شد پرداخت می‌کنند!
بی تردید با این روندی که عملاً دولت در پیش گرفته است شهرها خود به خود از درون توسعه نمی‌یابند. در حال حاضر شرایط به گونه‌ای رقم خورده که وقتی یکی از مسئولان می‌گوید «این مصوبه در ماه آینده اجرا می شود» ما باید بخوانیم «این مصوبه حتی تا ماه آینده هم اجرایی نمی شود».
به برخی اظهارات مسئولان در خصوص اجرایی شدن تسهیلات بافت فرسوده اشاره می کنیم:
(18 اردیبهشت 93) عبادالله فتح الهی مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران: میزان این وام بانکی در انتظار ابلاغ آیین‌نامه اجرایی آن است و هنوز نهایی نشده اما تا نیمه خردادماه سال جاری رقم این وام تعیین خواهد شد.
(28 تیر 93) ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی: در این شرایط وزارت راه و شهرسازی به دنبال از سرگیری پرداخت وام‌های مرتبط با بافت فرسوده است تا بتواند این بخش را فعال کند و ابتدای ماه آینده زمان آغاز طرح‌های حمایتی در این بخش است.
(9 مهر 93) ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی: دولت برای احیای بافت های تاریخی به ازای هر متر مربع بافت فرسوده 200 تا 300 هزار تومان تسهیلات بزودی ارائه می‌دهد.
(26 مهر 93) ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی: تا یک ماه آینده پرداخت وام 30، 40 و 50 میلیون تومانی نوسازی بافت های فرسوده با اولویت بندی متقاضیان آغاز می‌شود.
35 هزار واحد پرونده تکمیل شده و این پرونده ها منتظر معرفی هستند و اجرایی شدن این مصوبه بیش از یک ماه نمی شود و تا پایان هفته آینده دستورالعمل و شیوه واگذاری نهایی می شود و پیگیری می کنیم تا بانک مرکزی بانک عامل را تعیین کند.
(20 آبان 93) آخوندی وزیر راه و شهرسازی: یارانه سود این طرح در دولت تصویب شده و اجرای مراحل دیگر آن در شورای پول و اعتبار در حال طی شدن است.
(23 آبان 93) سیف رئیس کل بانک مرکزی: دستورالعمل پرداخت وام 50 میلیون تومانی مسکن تا یک ماه آینده به بانکها ابلاغ می‌شود.
(23 آبان 93) سیف رئیس کل بانک مرکزی: ارائه تسهیلات مسکن تا یک ماه و نیم دیگر اجرایی می‌شود.
(26 آبان 93)ایزدی معاون وزیر راه و شهرسازی:شورای پول‌واعتبار قطعاً افزایش وام مسکن را تصویب می‌کند/قبلاً هماهنگی‌ها شده است
و . . .
همانطور که مشخص است اگر تا اوایل آذر ماه سال جاری، تسهیلات بافت فرسوده پرداخت نگردد تحلیل‌ها از وقت‌کشی دولت در مسئله بافت فرسوده رنگ و بوی واقعی‌تری به خود می‌گیرد و پرداخت تسهیلات به سال آینده موکول می‌شود.