صراط: سال 1393 برای گروه داعش به عنوان یکی از افراطی‌ترین گروههای تروریستی روایتی متفاوت داشت.گروه تروریستی داعش در این سال به اوج خود رسید. در این راستان با توجه به شکست های اخیر این گروه در گفتگویی با دکتر ربیعی به وضعیت کنونی میدانی داعش در عراق و سوریه پرداخته ایم:
وضعیت میدانی و نظامی داعش در سوریه و عراق در ماه های اخیر چگونه بوده است؟
داعش نه تنها در عراق و سوریه پیشرفتی نداشتند، بلکه بخش هایی را از دست داده اند یا کنترل آن ها کمتر شده است.از زمان آغاز حمله برق آسا در خرداد ماه به عراق- پیش از آن که در سوریه حضور داشتند- و مناطقی را به تصرف درآورند، پس از آن پیشرفت آنچنانی نداشته اند، در واقع یا پیشرفت آن ها متوقف گردیده یا به عقب رانده شده‌اند و بخش هایی توسط مردم و ارتش عراق آزاد شده است. در سوریه نیز بخش هایی یا توسط پیشمرگه های کرد در کوبانی و اطرافش آزاد شده است و یا در مناطق غربی سوریه، توسط ارتش آزاد و جبهه اسلامی یا النصره و غیره آزاد شده و از تصرف داعشی ها بیرون آمده است.
علت کاهش قدرت میدانی داعش در عراق چیست؟
باید ببینیم علت حضور اولیه داعش چه بوده است، بخشی از آن به مسئله نیروهای ارتش عراق برمی گردد . اگر آنها همکاری نکرده باشند، حداقل مقاومت آنچنانی نیز در مقابل پیشروی داعش انجام نداده اند. اما پس از ایجاد تغییرات ساختاری در ارتش عراق و اخراج فرمانده هایی که خیانت کرده بودند، دولت تقریبا کنترل بیشتری بر ارتش داشت و تغییراتی در ارتش صورت داد و باعث تقویت آن گردید . همچنین بخش های زیادی از مردم و نیروهای مردمی به دعوت مراجع و سایر گروه ها به ارتش پیوستند، همچنین ائتلاف ضد داعش نیز حملاتی صورت داد، گرچه در مورد اصالت، شدت و کارآیی این حملات جای بحث های زیادی دارد، اما عوامل متعددی در گرفتاری داعش در وضعیت فعلی و ممانعت از پیشروی آن دخیل هستند.
نقش نیروهای شبه نظامی و یا بسیج مردمی در این زمینه چه بوده است؟
مسلما این نیروها نقش زیادی داشته اند. ارتش عراق بعد از فروپاشی صدام و حملاتی که آمریکا در این کشور داشت، تا حد زیادی تضعیف شده بود. عراق مدت ها درگیر حملات انتحاری و تروریستی داخلی بود و تاحدودی مشغولیت و گرفتاری ذهنی اش به داخل عراق متمایل بود و به مرزها و بیرون از بغداد کمتر توجه می کردند. در واقع بعد از فروپاشی ارتش صدام و کشته شدن وی، ارتش عراق تضعیف شده و نیاز به حمایت داشت که حضور نیروهای مردمی نیز هم حمایت روحی و در عین حال می توانست به عنوان نیروی نظامی مطرح شود و در کنار ارتش عراق مفید بوده و کارآیی خوبی را در جبهه های جنگ نشان دهند.
وضعیت داعش در کردستان عراق و یا سوریه با تحولاتی همراه بوده است؟
در اوایل حضور داعش درعراق ، به سمت کردستان نیز در حال پیشروی بودند و حتی زمانی که به اربیل و کرکوک نزدیک می شدند، نگرانی های زیادی را در جامعه بین المللی در پی داشت. اما زمانی که در کل موجودیت اقلیم کردستان به خطر افتاده بود و همچنین نیروهایی که آن ها در منطقه کردستان داشتند، متحدان به صورت جدی بر علیه داعش وارد شدند و پیشروی داعش را متوقف کردند. پس از آن در سوریه حملات داعش به شهر کوبانی رسیده بود و کوبانی در آستانه سقوط قرار داشت و از آنجایی که شهر کوبانی در سوریه از اهمیت بالایی برخوردار است و احتمال این می رفت که به دست داعش برسد، لذا هم نیروهای پیشمرگه و هم حمایت های بین المللی و در اواخر این جریان خود کشورترکیه (که حامی داعش بود، اجازه داد که نیروهای پیشمرگه وارد شوند) اجازه نداند که مناطق کردنشین عراق و سوریه در اختیار داعش قرار گیرد . همچنین تا حد زیادی نیروهای پیشمرگه و کشورهای خارجی کمک کردند تا پیشروی داعش را در مناطق کردنشین متوقف کنند و یا حتی عقب نشینی کرده و مناطق کردنشین را آزاد کنند.
جریان های حامی حضور داعش در مناطق سوریه چگونه است؟
به طور کلی گروه هایی که از طرف کشورهای عربی حمایت می شدند، گروه های تندرو وهابی و غیره، از گروه داعش حمایت می کنند، گرچه داعش با القاعده تا حدودی به اختلاف رسیدند، اما گروههای دیگری مانند انصار الشریعه (که در سوریه و قسمت های دیگر شمال آفریقا و مناطق مسلمان نشین هستند) از حضور داعش حمایت می کنند و این امر بسیار کمک کننده است. البته گروههای ذکر شده دارای نیروی قوی نیستند و به نظر نمی رسد حمایت این گروههای کوچک داخل سوریه از گروه داعش کارگشا باشد. باید ببینیم کشورهای خارجی به ویژه رژیم صهیونیستی، چه حمایت هایی از داعش داشته اند. لذا گروه های خردپا که داخل سوریه و عراق هستند توانایی اثرگذار در وضعیت داعش را ندارند.
تاثیر توان و مقابله ارتش اسد بر کاهش قدرت داعش چیست؟
خوشبختانه و یا متاسفانه داعش با گروههای زیادی در ارتباط است، یعنی در کنار اینکه با خود ارتش و دولت سوریه از ابتدا در جنگ بوده است، به دلیل اختلافاتی (که بعدها با گروههای دیگر معارض سوریه از جمله جبهه النصره و احرار الشام و غیره داشت)، تاحدودی مقابله دولت سوریه را با داعش راحت تر کرد، به جهت آنکه در جبهه ای علیه سوریه تفرقه ای ایجاد شد و داعش و سایر مخالفین دولت اسد نیز با یکدیگر درگیر شدند. این امر وضعیتی را شکل داد که دولت سوریه توانست اثرگذاری بیشتری را داشته باشد، اگر این ها در یک جبهه واحد علیه دولت سوریه بودند، کار بسیار سخت تر می شد. اما تفرقه ای که بین گروههای مخالف دولت اسد، داعش، جبهه النصره و ارتش آزاد پیش آمد دولت سوریه را برای مقابله با داعش و گروههای دیگر توانمند تر کرد .
آینده حضور داعش در عراق و سوریه به چه سمتی پیش می رود؟
نمی توان دلایل و یا استناداتی آورد که گفت در آینده قدرت داعش از وضعیت کنونی بیشتر شود. حمایت مالی و انسانی که از سوی اروپا و غیره برای داعش صورت می گرفت، موجب شده داعش حداکثر توان خود را تا تاکنون نشان داده است و بیش از این توانایی ندارد، چه بسا که به تدریج ضعیف تر شود هم توان انسانی و حمایت های مردمی آن تحلیل رود ، از طرف دیگر گزارش ها و اخبار ها حاکی از این است که حتی کمک های نظامی و مالی در قالب بسته هایی ( از طریق هواپیما برای پوشش ائتلاف ضد داعش ریخته می شود. همچنین رفتار ترکیه با داعش اخبار ضد و نقیض شنیده می شود، از یک طرف اعلام رسمی آن ها این است که مخالف دولت داعش هستند و حتی کمک نکرده و یا حداقل بی طرف هستند. از طرف دیگراخباری وجود دارد مبنی بر اینکه اسنادی منتشر گشته که دولت ترکیه از داعشی ها حمایت کرده است. این در مورد کشورهای دیگر منطقه نیز صادق است. به نظر می رسد اگر پشت پرده ها برآورد شود و موضع واقعی کشورها را شناسایی کند به راحتی می توان متغیر های ژئوپولتیک را اعلام کرد. اما موضوع دیگر پیامد رقابت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای است و آینده داعش را رقابت های منطقه ای و فرامنطقه ای می تواند تعیین کند. گرچه نباید از نقش اسرائیل غفلت کرد. به نظر می رسد که جریان بسیار قدرتمندی پشت پرده داعش بوده و به نوعی داعش را کنترل و یا حمایت می کند. اسرائیل به عنوان یک نیروی اخلال گر در خاورمیانه، طبیعتا از وضعیت فعلی سود می برد و به دنبال تقویت داعش و یا نگه داشتن آن در این وضعیت خواهد بود.
تاثیر افزایش قدرت جبهه مقاومت در منطقه بر شکست نهایی داعش چیست؟
به نظر می رسد هدف جبهه مقاومت از ابتدا تا کنون بر روی داعش نبوده، بلکه مقابله با اسرائیل و نفوذ آمریکا در منطقه بوده است. اما اگر ما فکر کنیم که داعش نیز ابرازی در دست کشورهای قدرتمند مانند اسرائیل، آمریکا و امثال آن برای ایجاد بی ثباتی در منطقه است، مسلما تقویت محور مقاومت می تواند هم پیشروی جریان داعش را کاهش دهد و حتی به نابودی و فروپاشی این جریان منجر گردد. اگر که واقعا کشورهای ایران، سوریه، لبنان و حتی عراق (که در وضعیت فعلی از دوستان ایران محسوب می گردد) مشارکت و همکاری گسترده نظامی و اطلاعاتی داشته باشند به راحتی می توانند نیروی داعش را ازبین برده و این لکه تاریک را از منطقه پاک کنند.
وضعیت میدانی و نظامی داعش در سوریه و عراق در ماه های اخیر چگونه بوده است؟
داعش نه تنها در عراق و سوریه پیشرفتی نداشتند، بلکه بخش هایی را از دست داده اند یا کنترل آن ها کمتر شده است.از زمان آغاز حمله برق آسا در خرداد ماه به عراق- پیش از آن که در سوریه حضور داشتند- و مناطقی را به تصرف درآورند، پس از آن پیشرفت آنچنانی نداشته اند، در واقع یا پیشرفت آن ها متوقف گردیده یا به عقب رانده شده‌اند و بخش هایی توسط مردم و ارتش عراق آزاد شده است. در سوریه نیز بخش هایی یا توسط پیشمرگه های کرد در کوبانی و اطرافش آزاد شده است و یا در مناطق غربی سوریه، توسط ارتش آزاد و جبهه اسلامی یا النصره و غیره آزاد شده و از تصرف داعشی ها بیرون آمده است.
علت کاهش قدرت میدانی داعش در عراق چیست؟
باید ببینیم علت حضور اولیه داعش چه بوده است، بخشی از آن به مسئله نیروهای ارتش عراق برمی گردد . اگر آنها همکاری نکرده باشند، حداقل مقاومت آنچنانی نیز در مقابل پیشروی داعش انجام نداده اند. اما پس از ایجاد تغییرات ساختاری در ارتش عراق و اخراج فرمانده هایی که خیانت کرده بودند، دولت تقریبا کنترل بیشتری بر ارتش داشت و تغییراتی در ارتش صورت داد و باعث تقویت آن گردید . همچنین بخش های زیادی از مردم و نیروهای مردمی به دعوت مراجع و سایر گروه ها به ارتش پیوستند، همچنین ائتلاف ضد داعش نیز حملاتی صورت داد، گرچه در مورد اصالت، شدت و کارآیی این حملات جای بحث های زیادی دارد، اما عوامل متعددی در گرفتاری داعش در وضعیت فعلی و ممانعت از پیشروی آن دخیل هستند.
نقش نیروهای شبه نظامی و یا بسیج مردمی در این زمینه چه بوده است؟
مسلما این نیروها نقش زیادی داشته اند. ارتش عراق بعد از فروپاشی صدام و حملاتی که آمریکا در این کشور داشت، تا حد زیادی تضعیف شده بود. عراق مدت ها درگیر حملات انتحاری و تروریستی داخلی بود و تاحدودی مشغولیت و گرفتاری ذهنی اش به داخل عراق متمایل بود و به مرزها و بیرون از بغداد کمتر توجه می کردند. در واقع بعد از فروپاشی ارتش صدام و کشته شدن وی، ارتش عراق تضعیف شده و نیاز به حمایت داشت که حضور نیروهای مردمی نیز هم حمایت روحی و در عین حال می توانست به عنوان نیروی نظامی مطرح شود و در کنار ارتش عراق مفید بوده و کارآیی خوبی را در جبهه های جنگ نشان دهند.
وضعیت داعش در کردستان عراق و یا سوریه با تحولاتی همراه بوده است؟
در اوایل حضور داعش درعراق ، به سمت کردستان نیز در حال پیشروی بودند و حتی زمانی که به اربیل و کرکوک نزدیک می شدند، نگرانی های زیادی را در جامعه بین المللی در پی داشت. اما زمانی که در کل موجودیت اقلیم کردستان به خطر افتاده بود و همچنین نیروهایی که آن ها در منطقه کردستان داشتند، متحدان به صورت جدی بر علیه داعش وارد شدند و پیشروی داعش را متوقف کردند. پس از آن در سوریه حملات داعش به شهر کوبانی رسیده بود و کوبانی در آستانه سقوط قرار داشت و از آنجایی که شهر کوبانی در سوریه از اهمیت بالایی برخوردار است و احتمال این می رفت که به دست داعش برسد، لذا هم نیروهای پیشمرگه و هم حمایت های بین المللی و در اواخر این جریان خود کشورترکیه (که حامی داعش بود، اجازه داد که نیروهای پیشمرگه وارد شوند) اجازه نداند که مناطق کردنشین عراق و سوریه در اختیار داعش قرار گیرد . همچنین تا حد زیادی نیروهای پیشمرگه و کشورهای خارجی کمک کردند تا پیشروی داعش را در مناطق کردنشین متوقف کنند و یا حتی عقب نشینی کرده و مناطق کردنشین را آزاد کنند.
جریان های حامی حضور داعش در مناطق سوریه چگونه است؟
به طور کلی گروه هایی که از طرف کشورهای عربی حمایت می شدند، گروه های تندرو وهابی و غیره، از گروه داعش حمایت می کنند، گرچه داعش با القاعده تا حدودی به اختلاف رسیدند، اما گروههای دیگری مانند انصار الشریعه (که در سوریه و قسمت های دیگر شمال آفریقا و مناطق مسلمان نشین هستند) از حضور داعش حمایت می کنند و این امر بسیار کمک کننده است. البته گروههای ذکر شده دارای نیروی قوی نیستند و به نظر نمی رسد حمایت این گروههای کوچک داخل سوریه از گروه داعش کارگشا باشد. باید ببینیم کشورهای خارجی به ویژه رژیم صهیونیستی، چه حمایت هایی از داعش داشته اند. لذا گروه های خردپا که داخل سوریه و عراق هستند توانایی اثرگذار در وضعیت داعش را ندارند.
تاثیر توان و مقابله ارتش اسد بر کاهش قدرت داعش چیست؟
خوشبختانه و یا متاسفانه داعش با گروههای زیادی در ارتباط است، یعنی در کنار اینکه با خود ارتش و دولت سوریه از ابتدا در جنگ بوده است، به دلیل اختلافاتی (که بعدها با گروههای دیگر معارض سوریه از جمله جبهه النصره و احرار الشام و غیره داشت)، تاحدودی مقابله دولت سوریه را با داعش راحت تر کرد، به جهت آنکه در جبهه ای علیه سوریه تفرقه ای ایجاد شد و داعش و سایر مخالفین دولت اسد نیز با یکدیگر درگیر شدند. این امر وضعیتی را شکل داد که دولت سوریه توانست اثرگذاری بیشتری را داشته باشد، اگر این ها در یک جبهه واحد علیه دولت سوریه بودند، کار بسیار سخت تر می شد. اما تفرقه ای که بین گروههای مخالف دولت اسد، داعش، جبهه النصره و ارتش آزاد پیش آمد دولت سوریه را برای مقابله با داعش و گروههای دیگر توانمند تر کرد .
آینده حضور داعش در عراق و سوریه به چه سمتی پیش می رود؟
نمی توان دلایل و یا استناداتی آورد که گفت در آینده قدرت داعش از وضعیت کنونی بیشتر شود. حمایت مالی و انسانی که از سوی اروپا و غیره برای داعش صورت می گرفت، موجب شده داعش حداکثر توان خود را تا تاکنون نشان داده است و بیش از این توانایی ندارد، چه بسا که به تدریج ضعیف تر شود هم توان انسانی و حمایت های مردمی آن تحلیل رود ، از طرف دیگر گزارش ها و اخبار ها حاکی از این است که حتی کمک های نظامی و مالی در قالب بسته هایی ( از طریق هواپیما برای پوشش ائتلاف ضد داعش ریخته می شود. همچنین رفتار ترکیه با داعش اخبار ضد و نقیض شنیده می شود، از یک طرف اعلام رسمی آن ها این است که مخالف دولت داعش هستند و حتی کمک نکرده و یا حداقل بی طرف هستند. از طرف دیگراخباری وجود دارد مبنی بر اینکه اسنادی منتشر گشته که دولت ترکیه از داعشی ها حمایت کرده است. این در مورد کشورهای دیگر منطقه نیز صادق است. به نظر می رسد اگر پشت پرده ها برآورد شود و موضع واقعی کشورها را شناسایی کند به راحتی می توان متغیر های ژئوپولتیک را اعلام کرد. اما موضوع دیگر پیامد رقابت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای است و آینده داعش را رقابت های منطقه ای و فرامنطقه ای می تواند تعیین کند. گرچه نباید از نقش اسرائیل غفلت کرد. به نظر می رسد که جریان بسیار قدرتمندی پشت پرده داعش بوده و به نوعی داعش را کنترل و یا حمایت می کند. اسرائیل به عنوان یک نیروی اخلال گر در خاورمیانه، طبیعتا از وضعیت فعلی سود می برد و به دنبال تقویت داعش و یا نگه داشتن آن در این وضعیت خواهد بود.
تاثیر افزایش قدرت جبهه مقاومت در منطقه بر شکست نهایی داعش چیست؟
به نظر می رسد هدف جبهه مقاومت از ابتدا تا کنون بر روی داعش نبوده، بلکه مقابله با اسرائیل و نفوذ آمریکا در منطقه بوده است. اما اگر ما فکر کنیم که داعش نیز ابرازی در دست کشورهای قدرتمند مانند اسرائیل، آمریکا و امثال آن برای ایجاد بی ثباتی در منطقه است، مسلما تقویت محور مقاومت می تواند هم پیشروی جریان داعش را کاهش دهد و حتی به نابودی و فروپاشی این جریان منجر گردد. اگر که واقعا کشورهای ایران، سوریه، لبنان و حتی عراق (که در وضعیت فعلی از دوستان ایران محسوب می گردد) مشارکت و همکاری گسترده نظامی و اطلاعاتی داشته باشند به راحتی می توانند نیروی داعش را ازبین برده و این لکه تاریک را از منطقه پاک کنند.