صراط: حجاب و پوشش زنان از موضوعاتي است كه همه دولتها با آن مواجه بودند، چنانكه برخي معتقد به اين بودند كه بايد درتعيين نوع پوشش زنان و دختران در جامعه دخالت داشته باشند و برخي ديگر وظيفه دولت را جدا از اين موضوعات و تعيين پوشش را بر عهده نهادهاي ديگر ميگذاشتند که تا امروز اين مساله در كشور حل نشده و هر دولتي بنابر سليقه خود براي حجاب و عفاف خط و مرز تعيين كرده است.
روزنامه آرمان در بخشی از یک گزارش خو نوشت: مثلا در دولت احمدينژاد وضعيت رسيدگي به حجاب و عفاف زنان بسيار متغير و تابع شرايط سياسي هر مقطعي بود. در سال84 كه تبليغات انتخاباتي كانديداها گرم بود محمود احمدينژاد اظهار کرد: «واقعا مشكل مردم ما، الان، شكل موي بچههاي ماست؟! ما بايد به مسائل اساسي كشور برسيم. دولت بايد اقتصاد را سامان بدهد، فضاي كشور را آرامش ببخشد، امنيت رواني درست كند، پشتيباني کند از مردم، مردم سلايق گوناگوني دارند، سنتهاي مختلف، اقوام مختلف، تيپهاي مختلف. دولت خدمتگزار همه است.»
24خرداد84 هم گفت: «وضعيت پوشش و حجاب در جامعه، مساله اصلي كشور و مردم نيست و بايد از بزرگنمايي آن پرهيز كرد» و اين جملات موضع رئيسجمهور سابق در 3ارديبهشت 85، 15خرداد 88 و 16تير88 بود كه «مساله حجاب، مسالهاي فرهنگي است و با روشهاي فرهنگي و گذشت زمان حل ميشود و نه از طريق انتظامي و بهصورت بسيار سريع.»
كمي بعد نقش دولت دهم در بحث پوشش زنان هويدا شد چنانكه در 24بهمن87 در نامهاي به وزير كشور نوشت: «بايد بين عموم مردم كه از روي غفلت و ناآگاهي بدحجاب هستند و بدحجابهاي سازماندهي شده، تفاوت اساسي قائل شده و با شيوههاي متفاوتي برخورد كرد. با توجه به نقش عظيم عموم مردم در ايجاد و استمرار انقلاب اسلامي، با آنها (گروه اول) بايد به صورت فرهنگي و محترمانه برخورد كرد و با گروه دوم هم پس از شناسايي از طريق كار اطلاعاتي؛ بايد به صورت قانوني، برخورد قضائي و انتظامي كرد.»
در بخشي از اين نامه هم نوشت كه «اجراي طرح گشت ارشاد توسط نيروي انتظامي اشكالاتي دارد و اين موضوع بارها به صورت خصوصي و علني به وزارت كشور و نيروي انتظامي تذكر داده شده است.» جنجاليترين اظهارات احمدينژاد به خرداد89 بازميگشت كه احمدينژاد در گفتوگوي زنده تلويزيوني با شبكه اول سيما، ديدگاههاي خود در زمينه حجاب و عفاف را تكرار و از برخوردهاي انتظامي و رسانهاي صورت گرفته با موضوع بدحجابي انتقاد كرد.
اين اظهارات با عكسالعمل و انتقاد شديد علما و شخصيتهاي سياسي روبهرو شد. چنانكه محمدتقي رهبر نماينده حامي احمدينژاد در آن زمان گفت: «اگر مبنا را سخنان اخير رئيسجمهور قرار دهيم بايد منتظر كشف حجاب باشيم. سخنان اخير احمدينژاد چراغ سبز به بدحجابي بود.»
در اين ايام گشت ارشاد بهدور از انتقادات احمدينژاد با بانوان بدحجاب برخورد و آنان را دعوت به استفاده از پوشش مورد نظر جامعه ميكرد. در نهايت هيچ فرد يا نهادي از وضعيت حجاب در جامعه پس از پايان دولت احمدينژاد رضايت نداشت.
روش روحانی متفاوت است؟
حسن روحاني اما مشي ديگري را انتخاب كرد چنانكه از همان ابتدا مشي خود را ابتدا تعامل با افراد بدحجاب و دعوت آنها به رعايت شئون اسلامي قرار داد اما هيچگاه منكر وظايف دستگاههاي ديگر در اين مقوله نشد.
مثلا وقتي كه از او سوال شد «برخوردي كه اين سالها با جوانها ميشود، مثل محدوديتهاي حضور و نشاط اجتماعي، گشت ارشاد و امثالهم چقدر با ايدهآل شما از جمهوري اسلامي سازگار است و چقدر خلاف آن آرمانهاست؟ و شما با اين موضوع چه خواهيد كرد؟» اينگونه پاسخ داد: «من قطعا با اين برخوردها مخالفم. اينها حاصل همان قرائت و برداشت خاص از اسلام و قانون اساسي است. براي اينكه نگاهم به مساله روشن شود، ديدگاهم را به مساله حجاب و عفاف براي شما تشريح ميكنم. خيلي از اين برخوردها ناشي از ديدگاهي است كه چنين شادي و نشاطهايي را گامهاي اوليه به سوي تضعيف عفت عمومي ميبيند و بنابراين تشريح ديدگاه من مناسب است. به نظرم، عفيف بودن چيزي فراتر از حجاب داشتن است. به نظر من اگر زني يا مردي حجاب رسمي مدنظر ما را رعايت نكند، عفيف بودنش زير سوال نميرود. قبل از انقلاب زنان زيادي در جامعه ما حجاب نداشتند، ولي آيا انسانهاي عفيفي نبودند؟ من هشدار ميدهم كه حجاب را عين عفاف ندانيم. به نظر من زنان زيادي از جامعه ما حجاب مطلوب قانون را ندارند، ولي عفيف هستند. عفت شاخصهاي زيادي دارد. كما اينكه ميتوان كساني را هم يافت كه ظاهر مطابق قانون دارند و حجاب دارند (چه مرد و چه زن) ولي اصول عفت را رعايت نميكنند. بنابراين تاكيد ما بايد بر عفت باشد. بايد ببينيم عفت را چه چيزي تهديد ميكند. به نظر من عفت مردم ما را فقر اقتصادي و ناتواني در ازدواج، بيشتر تهديد ميكند تا رعايت حجاب مطابق استانداردهايي كه عدهاي دوست دارند و تعريف كردهاند. اين را چرا گفتم؟ چون يك عدهاي فكر ميكنند اگر جوانان با هم كوه بروند، در يك مراسم شادي شركت كنند، يا در خيابان با هم قدم بزنند، عفت جامعه خدشهدار ميشود. اما واقعيت اين است كه عفت را چيزهاي مهمتري تهديد ميكند. برخي از برخوردها هم ناشي از نگاه پليسي و امنيتي به جامعه است، نگاهي كه همهچيز را سياسي ميبيند.»
او در آبان امسال نيز وقتی خبرنگار زن فرانسوي عكسي را نشان داد و از روحانی پرسيد: واكنش شما درباره اين عكس چيست؟ در اين عكس زني تصميم گرفته است با برداشتن حجاب و نمايان كردن موهايش خود را شبكههاي اينترنتي نشان بدهد. آيا اين عكس شما را شوكه و منقلب ميكند؟ در حالي كه ميخنديد پاسخ داد: «ما مسائل مهمتري داريم. هر كس در زندگي خصوصياش آزاد است و ميتواند هر كاري دوست دارد انجام دهد اما در ايران قوانيني داريم و ايرانيها بايد به اين قوانين احترام بگذارند و اكنون در حال تحقق آنچه است كه بدان اعتقاد دارد؛ يعني بررسي كارشناسي وضعيت پوشش و حجاب زنان در ادارات و ساير نهادهايي كه قانون، دولت را موظف به نظارت بر آن ميداند.»
روزنامه آرمان در بخشی از یک گزارش خو نوشت: مثلا در دولت احمدينژاد وضعيت رسيدگي به حجاب و عفاف زنان بسيار متغير و تابع شرايط سياسي هر مقطعي بود. در سال84 كه تبليغات انتخاباتي كانديداها گرم بود محمود احمدينژاد اظهار کرد: «واقعا مشكل مردم ما، الان، شكل موي بچههاي ماست؟! ما بايد به مسائل اساسي كشور برسيم. دولت بايد اقتصاد را سامان بدهد، فضاي كشور را آرامش ببخشد، امنيت رواني درست كند، پشتيباني کند از مردم، مردم سلايق گوناگوني دارند، سنتهاي مختلف، اقوام مختلف، تيپهاي مختلف. دولت خدمتگزار همه است.»
24خرداد84 هم گفت: «وضعيت پوشش و حجاب در جامعه، مساله اصلي كشور و مردم نيست و بايد از بزرگنمايي آن پرهيز كرد» و اين جملات موضع رئيسجمهور سابق در 3ارديبهشت 85، 15خرداد 88 و 16تير88 بود كه «مساله حجاب، مسالهاي فرهنگي است و با روشهاي فرهنگي و گذشت زمان حل ميشود و نه از طريق انتظامي و بهصورت بسيار سريع.»
كمي بعد نقش دولت دهم در بحث پوشش زنان هويدا شد چنانكه در 24بهمن87 در نامهاي به وزير كشور نوشت: «بايد بين عموم مردم كه از روي غفلت و ناآگاهي بدحجاب هستند و بدحجابهاي سازماندهي شده، تفاوت اساسي قائل شده و با شيوههاي متفاوتي برخورد كرد. با توجه به نقش عظيم عموم مردم در ايجاد و استمرار انقلاب اسلامي، با آنها (گروه اول) بايد به صورت فرهنگي و محترمانه برخورد كرد و با گروه دوم هم پس از شناسايي از طريق كار اطلاعاتي؛ بايد به صورت قانوني، برخورد قضائي و انتظامي كرد.»
در بخشي از اين نامه هم نوشت كه «اجراي طرح گشت ارشاد توسط نيروي انتظامي اشكالاتي دارد و اين موضوع بارها به صورت خصوصي و علني به وزارت كشور و نيروي انتظامي تذكر داده شده است.» جنجاليترين اظهارات احمدينژاد به خرداد89 بازميگشت كه احمدينژاد در گفتوگوي زنده تلويزيوني با شبكه اول سيما، ديدگاههاي خود در زمينه حجاب و عفاف را تكرار و از برخوردهاي انتظامي و رسانهاي صورت گرفته با موضوع بدحجابي انتقاد كرد.
اين اظهارات با عكسالعمل و انتقاد شديد علما و شخصيتهاي سياسي روبهرو شد. چنانكه محمدتقي رهبر نماينده حامي احمدينژاد در آن زمان گفت: «اگر مبنا را سخنان اخير رئيسجمهور قرار دهيم بايد منتظر كشف حجاب باشيم. سخنان اخير احمدينژاد چراغ سبز به بدحجابي بود.»
در اين ايام گشت ارشاد بهدور از انتقادات احمدينژاد با بانوان بدحجاب برخورد و آنان را دعوت به استفاده از پوشش مورد نظر جامعه ميكرد. در نهايت هيچ فرد يا نهادي از وضعيت حجاب در جامعه پس از پايان دولت احمدينژاد رضايت نداشت.
روش روحانی متفاوت است؟
حسن روحاني اما مشي ديگري را انتخاب كرد چنانكه از همان ابتدا مشي خود را ابتدا تعامل با افراد بدحجاب و دعوت آنها به رعايت شئون اسلامي قرار داد اما هيچگاه منكر وظايف دستگاههاي ديگر در اين مقوله نشد.
مثلا وقتي كه از او سوال شد «برخوردي كه اين سالها با جوانها ميشود، مثل محدوديتهاي حضور و نشاط اجتماعي، گشت ارشاد و امثالهم چقدر با ايدهآل شما از جمهوري اسلامي سازگار است و چقدر خلاف آن آرمانهاست؟ و شما با اين موضوع چه خواهيد كرد؟» اينگونه پاسخ داد: «من قطعا با اين برخوردها مخالفم. اينها حاصل همان قرائت و برداشت خاص از اسلام و قانون اساسي است. براي اينكه نگاهم به مساله روشن شود، ديدگاهم را به مساله حجاب و عفاف براي شما تشريح ميكنم. خيلي از اين برخوردها ناشي از ديدگاهي است كه چنين شادي و نشاطهايي را گامهاي اوليه به سوي تضعيف عفت عمومي ميبيند و بنابراين تشريح ديدگاه من مناسب است. به نظرم، عفيف بودن چيزي فراتر از حجاب داشتن است. به نظر من اگر زني يا مردي حجاب رسمي مدنظر ما را رعايت نكند، عفيف بودنش زير سوال نميرود. قبل از انقلاب زنان زيادي در جامعه ما حجاب نداشتند، ولي آيا انسانهاي عفيفي نبودند؟ من هشدار ميدهم كه حجاب را عين عفاف ندانيم. به نظر من زنان زيادي از جامعه ما حجاب مطلوب قانون را ندارند، ولي عفيف هستند. عفت شاخصهاي زيادي دارد. كما اينكه ميتوان كساني را هم يافت كه ظاهر مطابق قانون دارند و حجاب دارند (چه مرد و چه زن) ولي اصول عفت را رعايت نميكنند. بنابراين تاكيد ما بايد بر عفت باشد. بايد ببينيم عفت را چه چيزي تهديد ميكند. به نظر من عفت مردم ما را فقر اقتصادي و ناتواني در ازدواج، بيشتر تهديد ميكند تا رعايت حجاب مطابق استانداردهايي كه عدهاي دوست دارند و تعريف كردهاند. اين را چرا گفتم؟ چون يك عدهاي فكر ميكنند اگر جوانان با هم كوه بروند، در يك مراسم شادي شركت كنند، يا در خيابان با هم قدم بزنند، عفت جامعه خدشهدار ميشود. اما واقعيت اين است كه عفت را چيزهاي مهمتري تهديد ميكند. برخي از برخوردها هم ناشي از نگاه پليسي و امنيتي به جامعه است، نگاهي كه همهچيز را سياسي ميبيند.»
او در آبان امسال نيز وقتی خبرنگار زن فرانسوي عكسي را نشان داد و از روحانی پرسيد: واكنش شما درباره اين عكس چيست؟ در اين عكس زني تصميم گرفته است با برداشتن حجاب و نمايان كردن موهايش خود را شبكههاي اينترنتي نشان بدهد. آيا اين عكس شما را شوكه و منقلب ميكند؟ در حالي كه ميخنديد پاسخ داد: «ما مسائل مهمتري داريم. هر كس در زندگي خصوصياش آزاد است و ميتواند هر كاري دوست دارد انجام دهد اما در ايران قوانيني داريم و ايرانيها بايد به اين قوانين احترام بگذارند و اكنون در حال تحقق آنچه است كه بدان اعتقاد دارد؛ يعني بررسي كارشناسي وضعيت پوشش و حجاب زنان در ادارات و ساير نهادهايي كه قانون، دولت را موظف به نظارت بر آن ميداند.»