يكى از كسانى كه او را شاگرد امام صادق (ع) شمردهاند، جابر بن حيان كوفى است. در باره جابر سخنان گوناگون گفتهاند و مطالب مختلف نوشتهاند. ابن نديم گويد: جماعتى از اهل علم و بزرگان وراقان گويند جابر حقيقت ندارد. و بعضى گفتهاند او را تصنيفى نيست. گروهى گفتهاند او از مردم كوفه بود و از اصحاب امام صادق بود و گفتهاند از فيلسوفان بود و بعضى گفتهاند وى به جعفر بن يحيى برمكى اختصاص داشت و آنجا كه سيدى جعفر گويد مقصود جعفر برمكى است.
اما شيعه گويد او شاگرد جعفر صادق (ع) بود. (2) ابن خلكان در شرح حال امام صادق نويسد: شاگرد او ابو موسى جابر بن حيان صوفى طرسوسى است. كتابى در هزار ورق تاليف كرده و رسالههاى جعفر صادق (ع) را كه پانصد رساله است در آن فراهم آورده. (3)
شاگردى جابر در محضر امام صادق در كتابهايى چون تاريخ الحكماء قفطى، قاموس الاعلام، روضات الجنات رياض العلما و ديگر كتابها آمده است. دائرة المعارف اسلامى نيز بدان اشارت دارد.
از مجموع آنچه در باره جابر نوشتهاند مىتوان دريافت كه او بر خلاف گفته آنان كه وى را شخصى افسانهاى شمردهاند، وجود داشته و در سده دوم هجرى مىزيسته. هر چند مجموع كتابهايى را كه به وى نسبت دادهاند نمىتوان از آن او دانست، اما كتابهايى در كيميا (شيمى) نوشته كه به زبان لاتين ترجمه شده است.
پىنوشتها:
1. كشف الغمه، ج 2، ص 186، حلية الاولياء، ج 3، ص 199-198.
2. الفهرست، ص 420.
3. وفيات الاعيان، ج 1، ص 291.