دوره ایلخانی

«داش کسن» به معنای «سنگ تراشیده» یا «بریده سنگ» نام معدنی است در نزدیکی روستای ویر در حدود ده کیلومتری شمال شرقی سلطانیه. ساخت این معبد در دورۀ ایلخانی و پس از مرگ ارغون شاه مغول، به همت «الجای خاتون»، خواهر سلطان محمد خدا بنده آغاز شد، اما هیچ‌گاه تکمیل نشد. بی‌توجهی متولیان به این محوطۀ تاریخی تا آن‌جاست که هیچ تابلوی معرفی از معبد داش‌کسن در گنبد جهانی سلطانیه که نزدیک‌ترین اثر تاریخی به این محوطه است، وجود ندارد و فقط اطلاعات اندکی در ورودی خود معبد به مخاطب ارائه می‌شود.سنگ‌های حجاری شده در بالای سر معبد اصلی و دو اژد‌های نصب شده در این محوطۀ تاریخی اکنون ناقص هستند، بنابراین یا حجاری آن‌ها تکمیل نشده و در ان فضا به حال خود رها شده‌اند، یا به دلیل گذر زمان و نبود هیچ سرپناه، سقف و حفاظی برای جلوگیری از عوامل جوی و طبیعی، دچار فرسایش و آسیب شده‌اند. همچنین نوع حفاظت از اژدها‌های ایلخانی در این معبد به حدی نادرست است بوده که تنها یک لایه ایرانیتِ فلزی را برای حفاظت از این آثار منحصر بفرد کافی دانسته‌اند. حتی قرار دادن لایه‌هایی شبیه به تخته چوب‌های نازک در کفِ محفظه‌های اژد‌ها آن‌قدر بدون توجه انجام شده که به راحتی بخشی از آن برداشته شده است. از سوی دیگر نفروختن بلیت برای بازدید از این محوطۀ تاریخی و نبود تابلوی معرفی باعث شده کمتر کسی آن را شناخته و ببیند و حتی به نظر می‌رسد افرادی که از این محوطه دیدن می‌کنند، توجه چندانی به رعایت ضوابط برای حفاظت از این محوطه ندارند، چون بازدیدکنندگان نه تنها به راحتی می‌توانند به نقوش سنگی تراشیده شده در معبد نزدیک شوند، بلکه بدتر آن‌که به راحتی می‌توانند با دست این آثار تاریخی را لمس کنند و هیچ نگهبان یا محافظی وجود ندارد که به آن‌ها تذکر دهد.

شهر یا پناهگاه زیرزمینی تهیق مربوط به دوره ایلخانی در استان مرکزی است و در شهرستان خمین، بخش کمره، دهستان خرمدشت، روستای تهیق واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۰۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کاوه آهنگر در تاریخ اساطیری ایران، شخصیت مهم و تأثیرگذاری است. ایرانیان، کاوه را بیش از فریدون و دیگر فرمانروایان شاهنامه می‌شناسند؛ آهنگری شجاع که روپوش‌چرمین خود را بر سر نیزه زد و درفش آزادی‌خواهی ایرانیان را برافراشت.