صراط: تنها راه ارتباطی جواهرده به رامسر منتهی میشود و از راه کوهستان با قزوین نیز مرتبط است. «جواهرده» ۱۲ محله قدیمی دارد که «جولاخیل» بزرگترین محله ده است.
جواهرده یا به قول مازندرانیهای «جئور ده» به معنی بالا ده یکی از روستاهای شهرستان رامسر در مازندران است. این روستا دارای ارزش گردشگری و تاریخی در دهستان سختتر در 25 کیلومتری رامسر و در کنار قله بزرگ سماموس در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا قرار گرفته است. آثار تاریخی از جمله مسجد آدینه که به نقل از تاریخ در گذشتههای دور معبد یا آتشکدهای زرتشتی بودهاست و نیز گورهای «گبری» با قدمت بیش از دو تا سه هزار سال که در منطقه پراکندهاست بر اهمیت تاریخی این روستای زیبا میافزاید. گذشته از اینها بافت سنگفرشی کوچه پس کوچههای روستا و خانههای سنتی آن جاذبهای بیبدیل است که تنها در چند روستای دیگر از جمله ماسوله، ارومانات، ابیانه، کریک و... دیده میشود. جویبارهای بالادست این روستا با آبشارهای زیبا، پارک جنگلی وسیع در میان دره که در کنار رود «صفارود» قرار گرفته و رودخانهای با آب معدنی گازدار از جاذبههای گردشگری این منطقه به شمار میرود.
آب آشامیدنی منطقه از چشمه‌های متعددی چون «سلیمان»، «برشی» و «کوه کین» تامین میشود. جمعیت روستای جواهرده بر اساس سرشماری سال 1390 حدود 9800 نفر است که البته هرگز این جمعیت در طول سال ساکن این روستای مدرن نیستند و تنها چهار ماه از سال در این روستا مردم زندگی میکنند و در ماههای دیگر سال جز چند نفر نگهبان و سریدار کسی در آنجا ساکن نیست. مردم روستا به دامداری، کشاورزی و باغداری مشغولاند و صنایع دستی آن شامل نمدمالی، سفال، آهنگری و مسگری است.
تنها راه ارتباطی جواهرده به رامسر منتهی میشود و از راه کوهستان با قزوین نیز مرتبط است. «جواهرده» 12 محله قدیمی دارد که «جولاخیل» بزرگترین محله ده است. جواهرده علاوه بر آنچه که آمد، دارای تقویم گالشی است. که در این تقویم ماههای سال به ترتیب عبارتند از «اول ماه»، «مردال ماه»، «ده ماه»، «ورفه ماه»، «اسفندار ماه»، «نوروز ماه»، «کرچه ما»، «ارکه ماه»، «تیرماه»، «سیه ماه»، «شرر ماه» و «امیرماه». همه آنچه که ذکر شد برای یادآوری ارزش تاریخی و ویژگیهای انحصاری این روستاست که امروز به سمت مدرن شدن در حرکت است و اندک اندک در سایه توسعه قرار گرفته و تبدیل به جواهری زنگار بسته میشود.
*روستایی که تا دو، سه دهه قبل نامی از آن نبود
شاید تا دو، سه دهه قبل کسی نام جواهرده را نیز نشنیده بود، اما با گسترش ویلاسازی و هجوم ثروتمندان به شمال کشور و دست به کار شدن آنان برای ساختوساز جواهرده نیز کشف شد. روستایی که قبل از آن در آرامش کامل و به دور از هیاهوی مدرنیته در دل طبیعت خفته بود و زیبایی آن بر چهره مردمانش نیز دیده میشد.
سالهای دورتر وقتی پای عکاسان به این روستا باز شد، همه خانههای آن ساخت دست بود و در ساخت آنها از چوب و کاهگل و تزئینات دست ساز استفاده شده بود و مردم تمام سال در آن سکونت داشتند، اما با گسترش ساختوساز ویلا امروز رزرو آپارتمانهای لوکس و چیزی شبیه آپارتمانهای بهترین نقاط تهران در جواهرده میسر است و همچنان وعده خرید و فروش ویلا و آپارتمان در اطراف جواهرده داده میشود، موضوعی که بافت روستا را کاملا تحتتاثیر قرار داده است و امروز جواهردهی بودن به معنای مدرن بودن شده است.
اتفاقی که در مورد چند روستای دیگر ایران از جمله ماسوله و ابیانه نیز رخ داده است. ظاهرا تعدادی از مسئولان نیز از این وضعیت بدشان نیامده و دغدغهای جز حفظ کرسی خود ندارند و حتی به قیمت نابودی فرهنگ و بافت روستاها تنها به خود میاندیشند. در سال 86 نیز با اعلام اسم جواهرده در ردیف روستاهای هدف گردشگری برگ دیگری از توسعه روستا گشوده شد که ماحصل آن هجوم خیل گردشگران به روستایی بود که حتی جاده دسترسی چندان مناسبی ندارد و ماحصل آن برای روستا تولید 8 تن زباله روزانه در ایام پیک گردشگری و تخریب بافت روستا شد.
**طرحهایی که فقط روی کاغذ خوب هستند
یک فعال گردشگری در این خصوص میگوید: زمانی که در یک روستا شهرداری تاسیس میشود،می توان دو وجهه مثبت و منفی برای آن منظور کرد و البته اگر در روستایی مانند جواهرده شهرداری به دید فرهنگی به مقولات نگاه کند بهطور قطع تاسیس شهرداری مزیت خواهد بود.
محمد شبلی پور میافزاید: اما اتفاق بد زمانی است که شهرداری نه تنها دید فرهنگی نداشته باشد و تنها به فکر مدرنسازی باشد، اتفاقی که گویا در جواهرده افتاده است و باید از متولیان پرسید چه کسی این میزان مجوز ساختوساز صادر کرده است و چه کسی پاسخگوی بافت از بین رفته روستا خواهد بود. وی به دیگر مشکلات جواهرده اشاره کرده و میگوید: ما تنها بلدیم طرحها را روی کاغذ خوب تشریح کنیم اما در اجرای آنها بیسواد میشویم.
طرح ورودی گرفتن در منطقه آبعلی که طرح خوبی است و کسی با آن مخالف نیست زیرا همه موافقند که هزینهای بپردازند که به نفع منطقه خرج شود، از طرحهایی است که به دلیل شیوه قدیمی اجرای آن فقط باعث پس زدن ترافیک در جاده باریک منتهی به منطقه حتی به طول چندین کیلومتر میشود.
وی میافزاید: بدتر از این زمانی است که وارد روستا میشوید، طرح ساماندهی میدان اصلی روستا بعد از مدتها همچنان نیمه کاره مانده و بهداشت محیط نیز واقعا سوال برانگیز است و کافیست بارانی ببارد تا گلآلودی منطقه دو برابر شود، علاوه بر این بهداشت عمومی در کوچهها، دکهها و مغازهها بهطور باورنکردنی غیرقابل قبول است.
شبلی پور تاکید میکند: نام جواهرده را بحق عوض کرده و جواهر شهر میخوانند چرا که طرح ساماندهی ساختوساز این منطقه توریستی آن را به سیاق زندگی آپارتمانی نزدیک کرده و همین امر باعث از بین رفتن فرهنگها و آداب سنتی منطقه و به فراموشی سپردن یادگارهای کهن شده است.
به گفته وی، حضور دستفروشان که اکثرا زن هستند نشان از ضرورت ایجاد بازارچه محلی میدهد و ساماندهی موتورسواران نیز امری بسیار واجب است که در همین راستا ایجاد پارکینگ عمومی بزرگ میتواند کارساز باشد. شبلیپور همچنین از تخریب سنگفرشها، وجود نمادهای شهری در دل روستا، لولهکشیهای مدرن و غیره انتقاد کرده و آن را نیازمند برخورد قانونی میداند.
ارائه امکانات گردشگری با حفظ بافت روستایی در جهان امری معمول است
وی تاکید دارد: ارائه امکانات به گردشگران با حفظ بافت روستایی امری معمول در تمام دنیاست و کارشناسان گردشگری کشور نیز باید در این مسیر حرکت کنند.
سرپرست بنیاد مسکن رامسر از تخریب سنگفرشها و تردد وسایل نقلیه بر آن، تخریب یا تعریض، کندهکاری یا تعبیه دروازه، کاشتن تیر برق و لولهکشی، تفکیک غیر مجاز و صدور پروانه ساخت غیر مجاز به عنوان تهدیدی جدی برای بافت با ارزش جواهرده نام برد.
محمدابراهیم غنمی افزود: قرار گرفتن بافت با ارزش روستا در طرحی ویژه دیر در این منطقه آغاز شده اما باید از همین ظرفیت استفاده کرد و تمامی بافت جواهرده در قالب منطقه با ارزش تاریخی قرار گیرد و طرح اجرا شود که البته این امر در پی بازدید نهایی مدیران ارشد کشوری و استانی در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تصویب شده است.
وی با اشاره به پیگیری برای اجرای این طرح یادآور شد: اجرای بافت با ارزش در روستاهای کشور بسیار محدود است و در مازندران تنها دو روستای کندلوس و جواهرده در این طرح واقع شدهاند. به گفته وی اعتبارات این طرح از محل اعتبارات ملی تامین میشود که تاکنون 900 میلیون تومان اعتبار برای جواهرده هزینه شده است تا بافت با ارزش روستایی آن حفظ شود.
وی یادآور شد: حرکت این طرح به سمت حفظ بافت روستا بدون کمترین تغییر در بافت سنتی آن است که سنگ فرش کردن خیابانها، لت سرکردن سقفها، ترمیم پلکانهای چوبی، کاهگلی کردن دیوارها، سنگ چینه کردن دیوار، زیباسازی بافت آبشار با حفظ بافت طبیعی آن، نصب نماد روستا در ورودی جواهرده و... از جمله طرحهای حفظ بافت با ارزش جواهر ده است. همچنین نظارت بر صدور مجوزهای ساختوساز از مزایای اجرای این طرح است.
جواهرده یا به قول مازندرانیهای «جئور ده» به معنی بالا ده یکی از روستاهای شهرستان رامسر در مازندران است. این روستا دارای ارزش گردشگری و تاریخی در دهستان سختتر در 25 کیلومتری رامسر و در کنار قله بزرگ سماموس در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا قرار گرفته است. آثار تاریخی از جمله مسجد آدینه که به نقل از تاریخ در گذشتههای دور معبد یا آتشکدهای زرتشتی بودهاست و نیز گورهای «گبری» با قدمت بیش از دو تا سه هزار سال که در منطقه پراکندهاست بر اهمیت تاریخی این روستای زیبا میافزاید. گذشته از اینها بافت سنگفرشی کوچه پس کوچههای روستا و خانههای سنتی آن جاذبهای بیبدیل است که تنها در چند روستای دیگر از جمله ماسوله، ارومانات، ابیانه، کریک و... دیده میشود. جویبارهای بالادست این روستا با آبشارهای زیبا، پارک جنگلی وسیع در میان دره که در کنار رود «صفارود» قرار گرفته و رودخانهای با آب معدنی گازدار از جاذبههای گردشگری این منطقه به شمار میرود.
آب آشامیدنی منطقه از چشمه‌های متعددی چون «سلیمان»، «برشی» و «کوه کین» تامین میشود. جمعیت روستای جواهرده بر اساس سرشماری سال 1390 حدود 9800 نفر است که البته هرگز این جمعیت در طول سال ساکن این روستای مدرن نیستند و تنها چهار ماه از سال در این روستا مردم زندگی میکنند و در ماههای دیگر سال جز چند نفر نگهبان و سریدار کسی در آنجا ساکن نیست. مردم روستا به دامداری، کشاورزی و باغداری مشغولاند و صنایع دستی آن شامل نمدمالی، سفال، آهنگری و مسگری است.
تنها راه ارتباطی جواهرده به رامسر منتهی میشود و از راه کوهستان با قزوین نیز مرتبط است. «جواهرده» 12 محله قدیمی دارد که «جولاخیل» بزرگترین محله ده است. جواهرده علاوه بر آنچه که آمد، دارای تقویم گالشی است. که در این تقویم ماههای سال به ترتیب عبارتند از «اول ماه»، «مردال ماه»، «ده ماه»، «ورفه ماه»، «اسفندار ماه»، «نوروز ماه»، «کرچه ما»، «ارکه ماه»، «تیرماه»، «سیه ماه»، «شرر ماه» و «امیرماه». همه آنچه که ذکر شد برای یادآوری ارزش تاریخی و ویژگیهای انحصاری این روستاست که امروز به سمت مدرن شدن در حرکت است و اندک اندک در سایه توسعه قرار گرفته و تبدیل به جواهری زنگار بسته میشود.
*روستایی که تا دو، سه دهه قبل نامی از آن نبود
شاید تا دو، سه دهه قبل کسی نام جواهرده را نیز نشنیده بود، اما با گسترش ویلاسازی و هجوم ثروتمندان به شمال کشور و دست به کار شدن آنان برای ساختوساز جواهرده نیز کشف شد. روستایی که قبل از آن در آرامش کامل و به دور از هیاهوی مدرنیته در دل طبیعت خفته بود و زیبایی آن بر چهره مردمانش نیز دیده میشد.
سالهای دورتر وقتی پای عکاسان به این روستا باز شد، همه خانههای آن ساخت دست بود و در ساخت آنها از چوب و کاهگل و تزئینات دست ساز استفاده شده بود و مردم تمام سال در آن سکونت داشتند، اما با گسترش ساختوساز ویلا امروز رزرو آپارتمانهای لوکس و چیزی شبیه آپارتمانهای بهترین نقاط تهران در جواهرده میسر است و همچنان وعده خرید و فروش ویلا و آپارتمان در اطراف جواهرده داده میشود، موضوعی که بافت روستا را کاملا تحتتاثیر قرار داده است و امروز جواهردهی بودن به معنای مدرن بودن شده است.
اتفاقی که در مورد چند روستای دیگر ایران از جمله ماسوله و ابیانه نیز رخ داده است. ظاهرا تعدادی از مسئولان نیز از این وضعیت بدشان نیامده و دغدغهای جز حفظ کرسی خود ندارند و حتی به قیمت نابودی فرهنگ و بافت روستاها تنها به خود میاندیشند. در سال 86 نیز با اعلام اسم جواهرده در ردیف روستاهای هدف گردشگری برگ دیگری از توسعه روستا گشوده شد که ماحصل آن هجوم خیل گردشگران به روستایی بود که حتی جاده دسترسی چندان مناسبی ندارد و ماحصل آن برای روستا تولید 8 تن زباله روزانه در ایام پیک گردشگری و تخریب بافت روستا شد.
**طرحهایی که فقط روی کاغذ خوب هستند
یک فعال گردشگری در این خصوص میگوید: زمانی که در یک روستا شهرداری تاسیس میشود،می توان دو وجهه مثبت و منفی برای آن منظور کرد و البته اگر در روستایی مانند جواهرده شهرداری به دید فرهنگی به مقولات نگاه کند بهطور قطع تاسیس شهرداری مزیت خواهد بود.
محمد شبلی پور میافزاید: اما اتفاق بد زمانی است که شهرداری نه تنها دید فرهنگی نداشته باشد و تنها به فکر مدرنسازی باشد، اتفاقی که گویا در جواهرده افتاده است و باید از متولیان پرسید چه کسی این میزان مجوز ساختوساز صادر کرده است و چه کسی پاسخگوی بافت از بین رفته روستا خواهد بود. وی به دیگر مشکلات جواهرده اشاره کرده و میگوید: ما تنها بلدیم طرحها را روی کاغذ خوب تشریح کنیم اما در اجرای آنها بیسواد میشویم.
طرح ورودی گرفتن در منطقه آبعلی که طرح خوبی است و کسی با آن مخالف نیست زیرا همه موافقند که هزینهای بپردازند که به نفع منطقه خرج شود، از طرحهایی است که به دلیل شیوه قدیمی اجرای آن فقط باعث پس زدن ترافیک در جاده باریک منتهی به منطقه حتی به طول چندین کیلومتر میشود.
وی میافزاید: بدتر از این زمانی است که وارد روستا میشوید، طرح ساماندهی میدان اصلی روستا بعد از مدتها همچنان نیمه کاره مانده و بهداشت محیط نیز واقعا سوال برانگیز است و کافیست بارانی ببارد تا گلآلودی منطقه دو برابر شود، علاوه بر این بهداشت عمومی در کوچهها، دکهها و مغازهها بهطور باورنکردنی غیرقابل قبول است.
شبلی پور تاکید میکند: نام جواهرده را بحق عوض کرده و جواهر شهر میخوانند چرا که طرح ساماندهی ساختوساز این منطقه توریستی آن را به سیاق زندگی آپارتمانی نزدیک کرده و همین امر باعث از بین رفتن فرهنگها و آداب سنتی منطقه و به فراموشی سپردن یادگارهای کهن شده است.
به گفته وی، حضور دستفروشان که اکثرا زن هستند نشان از ضرورت ایجاد بازارچه محلی میدهد و ساماندهی موتورسواران نیز امری بسیار واجب است که در همین راستا ایجاد پارکینگ عمومی بزرگ میتواند کارساز باشد. شبلیپور همچنین از تخریب سنگفرشها، وجود نمادهای شهری در دل روستا، لولهکشیهای مدرن و غیره انتقاد کرده و آن را نیازمند برخورد قانونی میداند.
ارائه امکانات گردشگری با حفظ بافت روستایی در جهان امری معمول است
وی تاکید دارد: ارائه امکانات به گردشگران با حفظ بافت روستایی امری معمول در تمام دنیاست و کارشناسان گردشگری کشور نیز باید در این مسیر حرکت کنند.
سرپرست بنیاد مسکن رامسر از تخریب سنگفرشها و تردد وسایل نقلیه بر آن، تخریب یا تعریض، کندهکاری یا تعبیه دروازه، کاشتن تیر برق و لولهکشی، تفکیک غیر مجاز و صدور پروانه ساخت غیر مجاز به عنوان تهدیدی جدی برای بافت با ارزش جواهرده نام برد.
محمدابراهیم غنمی افزود: قرار گرفتن بافت با ارزش روستا در طرحی ویژه دیر در این منطقه آغاز شده اما باید از همین ظرفیت استفاده کرد و تمامی بافت جواهرده در قالب منطقه با ارزش تاریخی قرار گیرد و طرح اجرا شود که البته این امر در پی بازدید نهایی مدیران ارشد کشوری و استانی در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تصویب شده است.
وی با اشاره به پیگیری برای اجرای این طرح یادآور شد: اجرای بافت با ارزش در روستاهای کشور بسیار محدود است و در مازندران تنها دو روستای کندلوس و جواهرده در این طرح واقع شدهاند. به گفته وی اعتبارات این طرح از محل اعتبارات ملی تامین میشود که تاکنون 900 میلیون تومان اعتبار برای جواهرده هزینه شده است تا بافت با ارزش روستایی آن حفظ شود.
وی یادآور شد: حرکت این طرح به سمت حفظ بافت روستا بدون کمترین تغییر در بافت سنتی آن است که سنگ فرش کردن خیابانها، لت سرکردن سقفها، ترمیم پلکانهای چوبی، کاهگلی کردن دیوارها، سنگ چینه کردن دیوار، زیباسازی بافت آبشار با حفظ بافت طبیعی آن، نصب نماد روستا در ورودی جواهرده و... از جمله طرحهای حفظ بافت با ارزش جواهر ده است. همچنین نظارت بر صدور مجوزهای ساختوساز از مزایای اجرای این طرح است.