این نشست هم‌اندیشی که بعدازظهر امروز (دوشنبه، هفتم بهمن‌ماه) در سالن سینمای کاخ نیاوران برگزار شد، نخستین گردهمایی این سازمان و وزارت امور خارجه با نمایندگان انجمن‌های دوستی بود و آشنایی و طرح مباحث اولیه، هدف اصلی آن اعلام شده بود.
بزرگ شوید تا دیده شوید
سعید شیرکوند - معاون طرح‌ها و سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - در این نشست، با طرح این موضوع که چگونه می‌توان از ظرفیت انجمن‌های دوستی برای تعامل با کشورهای دیگر استفاده کرد، گفت: برای این نشست، انجمن‌های جان‌دار و سخت‌تر در برخورد با مشکلات را که در این چند سال دوام آورده‌اند، دور هم جمع کردیم. براساس اطلاعاتی که داریم، تا به حال چنین اتفاقی نیفتاده بود که نمایندگان این انجمن‌ها کنار هم بنشینند و تبادل اطلاعات کنند.
او سپس درباره‌ی گله‌ی برخی انجمن‌های دوستی نسبت به همراه نشدن در سفرهای خارجی با مقامات ایرانی، به بیان خاطره‌ای از دوره‌ی ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی پرداخت و افزود: در آن دولت، اتاق بازرگانی نسبت به همراه نکردن تجار و بازرگانان در مسافرت‌های خارجی رییس‌جمهور گله کرد. به‌عنوان شخصی که در وزارت اقتصاد بودم، گفتم به این اعتراض حق می‌دهم، ولی شما آن‌قدر کوچک هستید که دیده نمی‌شوید. تلاش کنید بزرگ شوید تا رییس‌جمهور نتواند شما را نبیند و در این سفرها همراه‌تان کند.
صنایع دستی عضو باشگاه بیلیون دلاری‌ها
به گزارش ایسنا، بهمن نامورمطلق - معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - نیز با اشاره به وضعیت صنایع دستی ایران، اظهار کرد: صنایع دستی گذشته‌ی خوبی داشت، اما متأسفانه اکنون حال آن خوب نیست.
او سپس بیان کرد: صنایع خلاق، گردش مالی بیلیون دلاری دارد و صنایع دستی 50 درصد این صنایع خلاق را شامل می‌شود. بنابراین آینده‌ی درخشانی را می‌توان برای صنایع دستی پیش‌بینی کرد، فقط باید دید چقدر آماده‌ایم. متأسفانه باید اعلام کنم که ما خیلی آماده نیستیم، اما امیدواریم.
معاون صنایع دستی در ادامه، از پیگیری حقوقی برای جلوگیری از تولید کالاهای تقلبی در ایران خبر داد و گفت: در حال حاضر در کشورهای اروپایی فرش و صنایع دستی غیرایرانی به نام کشور ما به فروش می‌رسد یا مثلا شهری را به نام «کاشان» نامگذاری کرده‌اند و صنایع دستی را به این نام تولید می‌کند.
نامورمطلق از نمایندگان انجمن‌های دوستی برای بازاریابی و شناسایی بازارها درخواست کمک کرد و افزود: متأسفانه با وقفه‌ای که در این چند سال ایجاد شد، بازارهایی را از دست دادیم و رقبای غیرفعالی مانند تایلند، از ما پیش افتادند.
تشکیل کارگروهی با حضور نمایندگان انجمن‌های دوستی
مرضیه افخم - سخنگوی وزارت امور خارجه - نیز در این نشست هم‌اندیشی، از تشکیل کارگروهی با حضور نمایندگان انجمن‌های دوستی ایران با سایر کشورها خبر داد و گفت: این جلسه، آغازی برای کار جدی و محتوایی در حوزه‌ی همکاری‌های نهادهای بین دولتی و مردمی است.
او با اشاره به قدرت نرمی که دیپلماسی عمومی ایجاد می‌کند، اظهار کرد: درصدد هستیم در کنار کار رسمی و سنتی سیاسی، در حوزه‌های مردمی که قدرت نرم دارند، شناسایی‌هایی را انجام دهیم و نهادهای فعال را برای ارتقای جایگاه کشور فعال‌تر کنیم.
افخم ادامه‌ی سخنانش را به موضوع گردشگری اختصاص داد و با بیان این‌که گردشگری یکی از مباحث مطرح در حوزه‌ی دیپلماسی عمومی است، این پرسش را مطرح کرد که گردشگری در کجای این دیپلماسی قرار دارد؟ و در پاسخ گفت: هر کشوری که برنامه‌ریزی عمیق و پایه‌ای برای گردشگری داشته و در برنامه‌ریزی برای توسعه‌ی پایدار خود آن را لحاظ کرده، قدرت منطقه‌ای برای خودش به‌وجود آورده است.
وی بیان کرد: متأسفانه کشور ما نتوانسته است از ظرفیت‌هایش استفاده کند و بیشتر افراد، گردشگری را رفت‌وآمدی با دیدگاه اقتصادی می‌دانند، در حالی که دیپلماسی عمومی نگاهی فراتر به این موضوع دارد.
او ادامه داد: جهانگردی می‌تواند بُعد منفی جهان را نسبت به ایران کاهش دهد و کمک کند چهره‌ی واقعی ایران به افکار عمومی جهان نشان داده شود.
افخم افزود: سیاست خارجی و روابط بین‌المللی فعال که تسهیل‌کننده در ورود گردشگر باشد، کمک بسیار مهمی برای رونق این صنعت است. در سایه‌ی برنامه‌ی دولت، زمان و دوره‌ی خوبی برای تحرک بخشیدن به این صنعت پایه‌ای است.
شرایط سیاسی، فوق‌العاده است
به گزارش ایسنا، مهدی حجت - قائم‌مقام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - نیز با طرح این پیشنهاد که برنامه‌ریزی برای آشنایی انجمن‌های دوستی با مجموعه داشته‌ها صورت گیرد و با اعلام آمادگی سازمان میراث فرهنگی برای همراهی و همکاری در این حوزه، گفت: اظهار شگفتی می‌کنم که این همه ظرفیت در کشور ما وجود داشته است، اما تا به حال از آن‌ها استفاده نکرده‌ایم.
وی سپس به سخنگوی وزارت امور خارجه اشاره و اظهار کرد: این‌طور که نماینده‌ی وزارت خارجه، گردشگری را توضیح داد، من به‌عنوان مسوول در این سازمان، از بیان اهمیت، جایگاه و ارزش گردشگری عاجزم.
او در ادامه‌ی سخنانش بیان کرد: اکنون وقت اقدام است و باید کارهایی کرد. انجمن‌های دوستی حکم پل ارتباطی را دارند و مهم است که از روی این پل، چه‌چیز مبادله و رد می‌شود. آنچه از این طرف باید منتقل شود، مجموعه توانایی‌های موجود است.
به اعتقاد حجت، نقص بزرگ انجمن‌های دوستی، نداشتن آشنایی کافی با آن چیزی است که در کشور وجود دارد.
قائم‌مقام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تأکید کرد: در بیرون از ایران باید روی انجمن‌های دوستی ما حساب باز کنند و بدانند اگر از این طریق اقدام کنند، سریع‌تر به نتیجه می‌رسند و اگر ارتباطی در این زمینه داریم باید حفظ شود. ساده‌ترین اقدام انجمن‌ها معرفی ارزش‌ها، جذب سرمایه و گردشگر است.
وی در ادامه، به شرایط استثنایی که تحت تأثیر تحولات سیاسی ایجاد شده است، اشاره و بیان کرد: اکنون شرایط سیاسی فوق‌العاده‌ای داریم و انفجاری است، به صف ایستاده‌اند و نسبت به ایران تمایل دارند. علاوه بر این، به‌دلیل تفاوت نرخ ارزی، ایران مقصد ارزانی شده است. جدا از همه‌ی این‌ها، در منطقه‌ای که ناآرامی در آن حاکم است، امنیت در ایران حکم‌فرمایی می‌کند، پس همه‌چیز آماده است تا کار را انجام دهیم.
معاون میراث فرهنگی شرایط زمانه را آغازی برای آنچه می‌خواهیم انجام دهیم دانست و در ادامه گفت: باید مواظب موجی که ایجاد شده است، باشیم تا آن‌ها ناخوشایند برنگردند. اگر این‌طور باشد، گردشگری پارچه‌ی چرک‌مردی می‌شود که با آب داغ هم به حالت اول برنمی‌گردد.
او ادامه داد: یقین دارم وزارت خارجه از فعالیت انجمن‌های دوستی نهایت حمایت را می‌کند و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم دربست در خدمت شماست. فرصت استثنایی و مغتنمی در طول این سال‌ها پیش آمده است.
حجت پس از بیان این سخنان، برای حضور در جلسه‌ی شورای معاونان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خواست تا این نشست را ترک کند که این اقدام با اعتراض یکی از نمایندگان انجمن‌های دوستی روبه‌رو شد.
اعتراض به غیبت نمایندگان دولتی
سیدابوالفضل رضوی - رییس انجمن دوستی ایران و اتریش - با اعتراض به این اقدام حجت، خواست تا او در ادامه‌ی نشست حضور داشته باشد و گفت: ما نیامده‌ایم فقط رهنمود بشنویم. از سخنانی که آقای حجت و خانم افخم مطرح کردند، هیچ نفهمیدیم که آن‌ها چه کمکی می‌خواهند به ما کنند و ما چه کاری باید کنیم. فکر می‌کنیم نصف بیشتر این جمع، از توانایی‌های ایران و اهمیت صنعت گردشگری خبر دارند، ولی گفته نمی‌شود اگر انجمن‌های دوستی بخواهند گروه‌هایی را به ایران دعوت کنند، این سازمان و وزارتخانه خارجه چه امکاناتی را در اختیار می‌گذارند؟
او اظهار کرد: نماینده‌ی وزارت خارجه باید در این جلسه می‌گفت که چه کارهایی برای انجمن‌های دوستی انجام شده است. دیروز استانداری اعلام کرد در این چند ماه 400 جلسه داشته است و من یاد 400 مصوبه‌ای افتادم که در دولت قبل در مدت یک ساعت تصویب شد. لطفا بگویید چه می‌خواهید و ما در مقابل، چه کاری باید انجام دهیم؟
رضوی ادامه داد: همواره نگاه به انجمن‌های دوستی استفاده در مواقع خاص بوده است، در حالی که اکنون 90 درصد این انجمن‌ها ثبت نشده و در پنج - شش ماه گذشته همچنان با مشکل روبه‌رو بوده‌اند.
مهدی حجت بعد از این سخنان، جلسه را ترک کرد؛ اما پیش از خارج شدن در پاسخ به این نماینده‌ی انجمن‌های دوستی، گفت: اگر کار آژانسی دارید، بفرمایید تا به همکارانم که با آژانس‌ها در ارتباط هستند، ارجاع دهم. انجمن دوستی که نباید کار آژانس گردشگری را انجام دهد. این‌که گروهی را می‌خواهید بیاورید و ببرید، باید آژانس‌های گردشگری حل کنند. در این جمع، باید کلی صحبت می‌شد و خط مشی‌ها را مطرح می‌کردیم.
نماینده‌ی انجمن دوستی ایران و اتریش نیز پس از خارج شدن حجت، جلسه را ترک کرد و در جمع خبرنگاران گفت: در اعتراض به رفتار آقای حجت در جلسه نمی‌مانم.
در این نشست هم‌اندیشی، نمایندگان انجمن‌های دوستی ایران و قزاقستان، ایران و سوئد، ایران و کانادا، ایران و کره جنوبی، ایران و کوبا، ایران و واتیکان، ایران و بوسنی و هرزگوین، ایران و ارمنستان درباره‌ی مشکلات انجمن‌های دوستی و موانع فعالیت‌ها و ضعف در تعامل با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و وزارت خارجه مطالبی را بیان کردند.
بیشتر اعتراض‌ها نیز به حضور نداشتن مقامات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بود. همچنین درباره‌ی نبودن نمایندگان انجمن‌های دوستی در سفرهای خارجی مقامات ایرانی، جزیره‌ای و پراکنده حرکت کردن، نبودن برنامه‌ای مشخص برای تعیین خط مشی و مسیر حرکت، سطح بالای اختیارات دولت و ضعیف شمردن بخش خصوصی، شفاف نبودن موضوعات مطرح‌شده در این نشست هم‌اندیشی، ضرورت توجه به جذب ایرانیان مقیم خارج به‌عنوان گردشگر و استفاده از رویدادهای داخلی برای جذب گردشگران مسیحی و ارامنه و ضرورت توجه به حوزه‌ی صنایع دستی و صادرات آن، موضوعاتی به‌صورت مصداقی مطرح شد.
در پایان جلسه نیز شیرکوند - معاون سرمایه‌گذاری - خطاب به نمایندگان انجمن‌های دوستی تأکید کرد: رویکردتان را تغییر دهید، چون صحبت‌های‌تان دائم درباره‌ی این است که سازمان می‌خواهد چه کار کند، در حالی که نگاه ما این است که انجمن‌های دوستی باید تقویت شوند تا دیده شوند.
او سپس از انجمن‌های دوستی خواست تا اتاق فکر و اتحادیه‌هایی را تشکیل دهند و از سازمان و وزارت خارجه بخواهند که به آن‌ها کمک کنند.
او درباره‌ی غیبت دیگر مقامات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم توضیح داد: جلسه‌ی شورای معاونان در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در حال برگزاری است و من نیز از معاونان سازمان خواستم به رسم ادب حضور داشته باشم. نظرات را یادداشت کردم و منتقل خواهم کرد. ما دیگر درباره‌ی این حضورهای فیزیکی تجربه پیدا کرده‌ایم.
شیرکوند در پایان سخنانش قول داد که سه‌ماه دیگر، دومین نشست هم‌اندیشی با موضوع اتفاق‌هایی که در این مدت رخ داده است، برگزار شود.
مرضیه افخم - سخنگوی وزارت امور خارج - نیز گفت: نخواستم در نخستین نشست، با پیشنهاد و دستورالعمل حاضر شوم. اگر دوستانی توقع دارند ما «ابلاغ» کنیم، باید به جایگاه خود شک کنند. رویکرد دولت جدید این است که برخی مسائل را از زوایای جدید ببیند. شاید دستاورد این نشست، تمرین دور هم نشستن و شنیدن باشد.