بررسی جامعه شناختی یك آسیب اجتماعی
چرا دزدی در صدر جرایم است؟
سرقت پدیده‌ای نابهنجار است كه در میان تمام جوامع انسانی وجود دارد. در برخی از موارد روند این نابهنجاری اجتماعی گسترش یافته و تعداد افزایش می‌یابد. برای بررسی دلایل گسترش این نابهنجاری باید به عوامل اجتماعی رجوع كرد.
تامین هزینه اعتیاد یكی از دلایل سرقت
از مهم‌‌ترین عوامل اجتماعی سرقت فقر است. بر این اساس افزایش فقر باعث بالا رفتن آمار سرقت می‌شود. به گفته محسن نصری، جامعه شناس، وقتی روش‌های شرعی و قانونی برای فعالیت‌های اقتصادی و كسب روزی حلال فراهم نباشد، عده‌ای به راه‌های غیرقانونی گرایش پیدا می‌كنند. از دیگر عوامل افزایش سرقت، اعتیاد به مواد مخدر است. افرادی كه به مواد مخدر اعتیاد دارند گاه برای تامین هزینه مواد مصرفی خود به سرقت روی می‌آورند.
حاشیه نشینی، اختلاف طبقاتی و افزایش سرقت
نصری همچنین معتقد است كه گسترش مهاجرت به شهرها، پدیده حاشیه‌نشینی و هزینه‌های بالای زندگی در شهرها یكی از دلایل افزایش سرقت در كشور است. در زندگی روستایی به دلیل ساخت خاص اجتماعی و روابط عمیقی كه در آن حكمفرماست، احتمال بروز سرقت كمتر از شهرها است.
به گفته وی، از دیگر عوامل افزایش سرقت می‌توان به ایجاد تفكر غربی مبنی بر رفاه و ثروت غیر معقول و به تعبیری ره صد ساله را یك شبه طی كردن، اشاره كرد، بدین معنی كه عده‌ای برای برآوردن ثروت‌های كلان و دستیابی به بلندپروازی هایشان به این كسب نامشروع گرایش پیدا می‌كنند.
بیكاری و فقر عامل افزایش سرقت
دكتر امان الله قرائی مقدم، جامعه شناس نیز باور دارد بیكاری و فقری كه به تبع آن ایجاد می‌شود، مهم‌‌ترین دلیل گسترش سرقت است. به گفته وی، در همه حال، اولویت انسان تامین نیازهای فیزیولوژیك و مادی‌اش است. وقتی در جامعه‌ای بیكاری افزایش می‌یابد، فقر و اختلاف طبقاتی نیز افزایش می‌یابد و عده‌ای برای برآوردن نیازهای اولیه به راه‌های ناصحیح چون سرقت رو می‌آورند.
قرائی مقدم معتقد است كه در بیشتر موارد انگیزه اولین سرقت در افراد تامین نیازهای مادی است اما پس از مدتی دزدی تبدیل به رویه آنها می‌شود و افراد دیگر حاضر به كار و تلاش برای كسب روزی نشده و راه راحت‌تر را انتخاب می‌كنند. این در حالی است كه افزایش سرقت باعث ناامنی در محیط‌های اجتماعی شده و افراد به هنگام حضور در اماكن عمومی و پرتردد همواره در تهدید جیب بری قرار دارند.
برنامه‌های صداوسیما نباید از سرقت قبح‌زدایی كند
یكی دیگر از راهكارهایی كه باعث كاهش این پدیده بهنجار می‌شود، برخورد قاطع دستگاه قضایی و امنیتی است. فرهنگ‌سازی و تربیت بر اساس موازین اخلاقی و دینی نیز از دیگر روش‌ها است. به گفته نصری، نهادهای آموزشی و رسانه‌ها باید از طریق فرهنگ‌سازی قبح سرقت را تشدید كرده و از كمرنگ شدن حساست مردم نسبت به زشتی این عمل جلوگیری كنند. این در حالی است كه در برخی از برنامه‌های تلویزیونی با نوع پرداختن به داستان زندگی یك سارق، به نوعی از عمل نادرست او قبح زدایی می‌كنند.
به گفته نصری، ایجاد تسهیلات برای زندگی مناسب و تلاش برای عدالت اجتماعی و اقتصادی نیز منجر به كاهش سرقت در جامعه می‌شود. دولت و نهادهای مسئول باید با تسهیل مقررات برای فعالیت‌ها مثبت اقتصای، از رشد بی‌رویه این پدیده نابهنجار اجتماعی جلوگیری كنند.
