وی افزود: آیا این درست است که همه کتاب‌ها برای سراسر کشور یکسان باشد حتی در برخی کتاب‌ها و برخی از زمینه‌ها می‌توانیم چند کتاب را به مانند دانشگاه در اختیار دانش‌آموزان قرار دهیم و دانش‌آموز کتاب مورد نظر خود را برای مطالعه انتخاب کند.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه از اینکه یک دانش‌آموز چند کتاب را بخواند نباید بترسیم، تصریح کرد: دوران دانش‌آموز کلیشه‌ای سپری شده است. امروز باید دانش‌آموزی تربیت کنیم که متناسب با توسعه کشور باشد و این رسالت و وظیفه ماست و باید خود را برای آن آماده کنیم.
روحانی با انتقاد از این مطلب که بسیاری از فارغ‌التحصیلان دوره متوسطه در جامعه متناسب با رشته تحصیلی خود کار و شغل مرتبط ندارند، گفت: دانش‌آموز فارغ‌التحصیل که می‌خواهد در جامعه فعالیت کند، درسی که خوانده است متناسب با معضلات و نیاز جامعه نیست.
وی افزود: نمی‌شود دنیا در حال تحول باشد و مدرسه ثابت بماند. ما نیاز به مدرسه متحول در دنیای امروز داریم و همه چیز در حال تغییر و تحول است.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه باید در مدارس ما شیوه کار و مهارت‌های لازم به دانش‌آموز یاد داده شود، تا برای جامعه فردا مفید باشد، اظهار داشت: دولت در این زمینه با کمال خلوص و بی‌منت هرچه در توان داشته باشد، تقدیم معلمان عزیز خواهد کرد.
روحانی با تاکید بر دایرکردن کلاس‌های انشاء، گفت‌وگو و با تربیت دانش‌آموز منتقد و مدافع از حق خود و مشارکت‌جو گفت: معلمان، آموزرگان اخلاق و مدنیت جامعه هستند و باید در تربیت یک دانش‌آموز متعهد کوشا باشند.
وی خاطرنشان کرد: دولت نه تنها در زمینه تامین اعتبار و اجرای سند تحول بلکه هرچه در توان خود داشته باشد، برای حلقه فرهیخته انجام خواهد داد.
رئیس‌جمهور اضافه کرد: ما نیازمند یک شرایط بسیار جدید هستیم و باید ویژگی‌های اعتدال را در مدارس و روح جوانان تقویت کنیم. ما از افراط خیلی ضرر کردیم، هم از افراط این جهت و هم از افراط آن جهت، فرقی نمی‌کند ضرر کرده‌ایم. البته خوشبختانه امروز دیگر اینگونه نیست اما من دوره‌ها، معلمین و مدارسی سراغ دارم که به دانش‌آموزی به خاطر اینکه پدرش عضو این جناح و یا آن جناح بوده، نمره کمتر و یا بیشتری داده و این فاجعه است، یک فاجعه است.
روحانی گفت: کلاس درس، نحوه آموزش به دانش‌آموز، برخورد با دانش‌آموز و حتی چهره معلم، لبخند و اخم‌اش باید مساوی باشد، مبادا نسبت به یک دانش‌آموز به خاطر قومیت، زبان، حزب و جناح در کلاس تفاوتی قائل شویم.
وی خاطر نشان کرد: نیاز به امید داریم و همه جوان‌ها را باید امیدوار به بار آوریم، انشاءالله با کمک معلمین، مردم و هدایت‌های رهبری و اتفاق و وحدت از همه مشکلات عبور خواهیم کرد.
به گفته روحانی، نشاط و امید را باید در کلاس‌های درس به وجود آورد و مدرسه باید پناهگاه نسل نوجوان و جوان باشد نه گریزگاه و معلمین هستند که باید نسل جوان را با نشاط و دین‌باور بار بیاورند. دین‌نمایی به درد ما نمی‌خورد، ما دین‌باوری می‌خواهیم و انشاءالله دانش‌آموزان دین‌باور، امیدوار، عالم، اخلاقی، مشارکت‌جو، تحویل جامعه برای توسعه و تحقیق دهیم.
رئیس‌جمهور در بخش آغازین سخنان خود نیز با بیان اینکه آموزش و پرورش یا آموزش عمومی در واقع در دولت‌های مدرن بر دوش دولت گذاشته شده است، گفت: اگر به یک قرن و دوقرن پیش برگردیم، آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت به مفهوم امروزی بر دوش دولت و یا دولت‌ها نبوده است.
روحانی اضافه کرد: معمولا در هر جمع و جامعه‌ای، افرادی اتاقی را از منزل خودشان به عنوان مکتب و مکتبخانه دایر می‌کردند و افراد علاقه‌مند در آن کلاس‌ها شرکت می‌کردند و یا گاهی آموزش قرآن مجید و روخوانی و گاهی نیز تعلیم در حد سواد خواندن و نوشتن بود و ریاضیات در حد محدود، ادبیات فارسی در حد محدود که به خواندن گلستان در مکتبخانه‌های قدیم اکتفا می‌شد اما در دولت‌های مدرن، عین امنیت عمومی، آموزش و پرورش و یا تعلیم و تربیت به عنوان یک وظیفه بر دوش دولت گذاشته شده است.
وی با باین اینکه بسیاری از وظایف امروز از جمله برنامه‌ریزی برای اقتصاد کشور، موضوع تامین اجتماعی و بسیاری از مسئولیت‌های دیگر بر دوش دولت قرار گرفته است، آموزش و پرورش را از مهم‌ترین نهادها برشمرد و گفت: دولت‌ها می‌توانند افکار و حتی گاهی اقتدار خود را در میان نسل نوجوان و جوان تزریق کنند و گاهی هم از این قدرت در برخی از کشورها و در برخی از برهه‌ها سوءاستفاده شده است مثلا در آلمان نازی از مدارس برای ملت‌پرستی افراطی سوء استفاده شد.
روحانی ادامه داد: در کشورهای سوسیالیستی و پوپولیستی در دوره‌هایی، مدارس برای نشر الحاد سوء استفاده شد، در دوران رژیم گذشته نیز از مدارس برای شاه‌دوستی و حتی گاهی شاه‌پرستی و امثال آنها سوء استفاده شد تا جایی که برخی ترجیح می‌دادند جدا و فاصله بگیرند و مدارس را تحریم و ارتباط خود را با مدارس جدید قطع کنند.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه در دوران رژیم گذشته برخی به دلیل شرایط حاکم بر مدارس به فکر تشکیل مدارس با شرایط خاص افتادند، تصریح کرد: بسیاری از افراد فرهیخته در تهران، قم و سایر شهرستان‌ها به فکر تاسیس مدارس افتادند، مدارسی غیردولتی و درود و رحمت خدا بر شهید بهشتی باشد که وقتی در قم من طلبه بودم، ایشان مدرسه‌ای تحت عنوان دین و دانش را سرپرستی و اداره می‌کردند و برای آنکه بتوانند نسل جوان و نوجوان را از شرایط آن روز مدارس حفاظت کنند، حتی امثال شهید بهشتی و باهنر به سراغ برخی عناوینی در کتاب‌های درسی رفتند، هرچند که کار بسیار سختی بود و علی‌رغم اتهامات برای نجات جوانان و نسل جوان جامعه وارد عمل شدند.
وی با بیان اینکه رژیم گذشته در نیل به اهداف خود در مدارس ناکام ماند و موفقیت چندانی به دست نیاورد به ویژگی‌های یک معلم اخلاق‌مدار در جامعه پرداخت و گفت: معلمی غیر از شغل عادی است، اجر معلم تنها یک حقوق نیست بلکه اجرش با خداست که می‌فرماید اگر یک نفر را تربیت و هدایت کنیم اجرتان نزد من محفوظ است بنابراین اجر معلم برتر و بالاتر از دنیاست.
روحانی ادامه داد: به دلیل وجود معلمین فرهیخته، متدین و دلسوز در دوران رژیم شاه از مدارس نسلی انقلابی ظهور و بروز کرد و این به دلیل آگاهی معلم به نقش حساس خود در جامعه آن روز بود.
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنانش با بیان این مطلب که اگر می‌خواهیم چیزی را به جوانان و نوجوانان بیاموزیم راهش القاء، تنبیه و اقتدارگرایی نیست، بلکه راهش تدبیر و دلسوزی است، گفت: گاهی یک حرف به گونه‌ای گفته می‌شود، که دلزدگی به وجود می‌آید، اثر معکوس می‌دهد، اگر بگوییم بزرگترین معلم پیامبر(ص) و بزرگترین دانش‌آموز و یا شاگرد، علی‌ابن ابیطالب (ع) بودند سخن به حقی است و منطبق با واقعیت است که البته با آن معلم و آن دانش‌آموز خیلی فاصله داریم و امروز این رسالت، رسالت سنگینی است که بر دوش معلمین قرار دارد اما معنای آن این نیست که دولت به تنهایی این کار را انجام دهد.
وی گفت: کار تعلیم و تربیت تنها با مدرسه نیست و ما از همان سال اول مدرسه با دانش‌آموزان مختلف از خانواده‌های مختلف روبه‌رو هستیم. از یک طرف مدرسه، از یک طرف جامعه و از سویی دیگر فرهنگ عمومی، رسانه‌ها و دولت در جامعه حاکم است و همه آنها باید دست به دست هم دهند و نقش هر کدام را تلفیق دهیم که بدون همکاری این موضوع امکانپذیر نیست.
روحانی با اشاره به نقش و نفوذ رسانه‌های مجازی در میان نسل نوجوان و جوان جامعه اظهار داشت: کار تعلیم و تربیت در دنیای امروز سخت و پیچیده است و اساسا باید بررسی کنیم که چگونه باید نسل جوان را برای آینده کشور تربیت کنیم و این کار مستلزم همکاری و هماهنگی همه نهادها و مردم است.
وی بر همین اساس خاطرنشان کرد: در دنیایی زندگی می‌کنیم که این دنیا به هم وصل است و ارتباط دارد و نباید از آن بترسیم و ترس از دنیا مشکلی را حل نمی‌کند.