دیروز یکی از نشست های تاریخی شورای امنیت در نیویورک برگزار شد. اهمیت تاریخی این نشست به دلیل برگزاری شورا در سطح روسای کشورهای عضو است. از سال 1945 تا کنون تنها 6 بار نشست های شورای امنیت در سطح روسای کشورها برگزار شده است. نشست دیروز به ریاست اوباما به عنوان رئیس دوره ای شورا برگزار شد. این دومین باری است که اوباما ریاست نشست شورای امنیت را بر عهده گرفته است.
در این نشست، قطعنامه ای که غربیها پیش از این برای تصویب شورا پیشنهاد کرده بودند مطرح شد و با اتفاق آرا به تصویب رسید. رای موافق 15 عضو شورا به این قطعنامه، برگرفته از اشتراک نظر اعضا از حیث نگران کننده بودن اوضاع منطقه به دلیل تهدیدهای داعش است، تهدیدی که ممکن است به ویژه به دلیل بازگشت اعضای این گروه خشن و افراطی به موظن خود، به سایر مناطق جهان نیز به صورت مستقیم و عیرمستقیم کشیده شود.
این قطعنامه در مقایسه با قطعنامه های قبلی شورا یعنی 2169 (فصل ششم) و 2170 (فصل هفتم)، نوآوری زیادی ندارد بلکه عمدتاً تکرار مفاد قطعنامه های قبلی به شمار می روند. البته تعهد دولتهای عضو و جامعه بین المللی در زمینه همکاریهای اطلاعاتی برای جمع آوری مشخصات اعضا و وابستگان گروه تروربستی داعش و النصره از عناصر جدید برخوردار است.
این همکاریها با هدف بسط تدابیر تحریمی شورا بر این گروه ها و اعضای آن ها تعبیه شده اند. آنچه آمریکا به عنوان نقطه تفاوت بارز این قطعنامه با موارد قبلی تعقیب می کرد یعنی اشاره به عبارات یا مفاهیمی که امکان تفسیر موسع برای تجویز عملیات نظامی علیه داعش در سایر کشورها را داشته باشد، با بن بست مواجه شد و در قطعنامه مذکور پیش بینی نگردید.
مهمترین ویژگیها و محورهای این قطعنامه را می توان به شرح زیر زیر دسته بندی کرد:
1. این قطعنامه محدود به کنترل و قطع ارتباط انسانی (جذب نیرو)، مالی (تامین نیازها و مخارج مالی فعالیت ها)، تسلیحاتی و تردد گروههای تروریستی است.
2. تمرکز قطعنامه بر داعش و النصره است ولی از «سایر گروههای تروریستی و شعب و وابسته های آنها» نیز نام برده است.
3. بر جمع آوری سریع اطلاعات در مورد اعضای این گروه و سرکردگان آن، تاکید دارد تا امکان اعمال مقررات تحریمی و پایش فعالیت های این گروه در سایر کشورها فراهم گردد.
4. به هیچ وجه اجازه اقدامات نظامی علیه داعش را نه در عراق و نه سوریه، نمی دهد. گفتنی است که روسیه به دلیل حدف چنین بندی در این قطعنامه، حاضر شد که به آن رای مثبت بدهد.
گفتنی است که آمریکائیها رضایت کاملی را از تصویب این قطعنامه ابراز نداشته اند. عدم اشاره این قطعنامه به امکان حمله نظامی بین المللی علیه داعش، از جمله دلایلی بود که اوباما بعد از خاتمه این نشست به عنوان دلیلی برای ناکافی دانستن این قطعنامه مورد استناد قرار داد. وی این قطعنامه را «برای شکست داعش ناکافی» دانست.
در ابتدای این نشست، اوباما اظهار داشت: من تشکیل این نشست را درخواست کردم. زیرا ما باید به عنوان ملتها و همچنین جامعه بین المللی باید با تهدید واقعی و رو به تزاید مبارزان تروریست خارجی برخورد کنیم". وی در ادامه افزود: "با این قطعنامه تاریخی، ما به درستی التزام خود را برای رفع این چالش تجدید خواهیم کرد. بیش از 15000 مبارز خارجی از بیش از 80 کشور طی سالهای اخیر به سوریه رفته اند و منازعات بسیار خشن این تروریست ها تهدیدی فوری را برای سایر ملتها ایجاد کرده است".
رسانه های خارجی که به صورت هدفمند از عنوان «تصویب طرح اوباما توسط شورای امنیت» برای این قطعنامه استفاده کرده اند. متاسفانه برخی رسانه های داخلی نیز همین عنوان را برای بازتاب دادن به این تصمیم شورای امنیت استفاده کرده اند که عنوان درستی نمی باشد. زیر این قطعنامه، تائید راهبرد آمریکا علیه داعش نیست. بلکه شورای امنیت رویکرد متعادل و همه جانبه ای دارد که اجازه نمی دهد آمریکا به بهانه داعش و تهدیدهای آن، دولتهای منطقه را هدف راهبردهای نظامی خود قرار دهد. از این روست که مقدمه قطعنامه به صورت صریح تاکید دارد که هر گونه اقدام علیه تهدیدهای تروریستی داعش و النصره و سایر گروههای تروریستی منطقه باید با رعایت موازین بین المللی و تمامیت ارضی دولتها صورت پذیرد.
این قطعنامه در این مقطع یعنی بعد از چند دور حمله نظامی هوائی آمریکا به مواضع داعش در سوریه، معانی متفاوتی دارد. اما مهم اینست که آمریکائیها نتوانستند این نشست شورا را به بهانه ای برای مشروعیت دادن به ائتلاف ضدداعش که خود رهبری آن را بر عهده گرفته اند، تبدیل کنند. بنابراین، این قطعنامه ها نه تنها به عملیات نظامی آمریکا علیه داعش در سوریه مشروعیت نداده بلکه دلیل یگری بر تائید نبود اجازه حمله نظامی به سوریه توسط شورای امنیت است. بنابراین، پیام های عملیاتی این قطعنامه بیش از آنکه به نفع آمریکا باشد، علیه راهبرد نظامی این کشور و ائتلاف معدود تحت مدیریت وی در این زمینه است.