صراط: مسئولیت دبیرخانه UNWTO در معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی بر عهده کسی است که قبل از ورودش به این معاونت، در سفارت‌خانه‌های ایران در نیوزلند و فدراسیون روسیه مشغول بوده و اکنون مشاور ارشد گردشگری نیز هست. علی باقر نعمتی زرگران می‌گوید که با فعالیت‌های گردشگری بیگانه نیست و با اینکه تخصص اصلی‌اش در حوزه روابط بین‌الملل به خصوص کشورهای مشترک المنافع است اما در حوزه تبلیغات گردشگری ایران نیز کار کرده و یکی از کارهای اصلی‌اش برپایی نمایشگاهها و اجرای تورهای آشناسازی و انتقال تجربیات گردشگری حوزه ماموریت به داخل کشور بوده است. وی در جایگاه مسئولیت و ارتباطی که با سازمان جهانی جهانگردی دارد، به سوالاتی درباره فعالیت مشترک بین سازمان میراث فرهنگی و UNWTO و برنامه های معاونت گردشگری پاسخ گفت.
* تشکیل دبیرخانه‌ای برای سازمان جهانی جهانگردی در معاونت گردشگری چه ضرورتی داشت؟
یکی از مهمترین فرصتها این است که از ظرفیت هایی که در سازمانهای تخصصی بین المللی وجود دارد، نهایت استفاده را ببریم چه در حوزه اطلاع رسانی و چه در استفاده از توان و دانش فنی و کمک‌هایی که می‌تواند در اختیار کشورهای عضو قرار گیرد. ما برای استفاده از این فرصت، دبیرخانه‌ای را در معاونت گردشگری تشکیل دادیم و من به صورت موقت مسئولیت آن را بر عهده گرفتم تا در روزهای آینده وقتی کار روی ریل افتاد آن را به یکی از دفاتر گردشگری در معاونت برای استمرار فعالیت دبیرخانه تحویل دهیم. ما می‌خواهیم ظرفیت‌های موجود در سازمان را احصا کرده آن را به بخش های مختلف پیشنهاد کنیم.
* شما چطور از سازمان جهانی جهانگردی کمک می‌گیرید؟
انجام فعالیت‌ها و دریافت کمک‌های فنی و کارشناسی درقالب پروژه بین کشورهای عضو و سازمان جهانی جهانگردی تعریف می‌شود. به این صورت از آنها می‌خواهیم که درباره شاخه‌های مختلف گردشگری به ما توصیه و راهنمایی ارائه کنند. آنها نیز با اعزام اساتید و کارشناسان به کشورهای مختلف این کار را انجام می‌دهند. برگزاری کارگاههای آموزشی یکی از کارهای آنهاست. مانند آموزش در رشته‌های مختلف و حوزه‌های جدید گردشگری نظیر برنامه راه ابریشم، صنعت میزبانی همایش‌ها و جشنواره‌ها(MICE)
* یعنی اکنون کشورها در حوزه برگزاری جشنواره و همایش با هم رقابت می‌کنند؟
بله سازمان UNWTO از کشورها می‌خواهد که توانمندی‌هایشان را در این زمینه نشان دهند. البته این شاخه از گردشگری، جدید نیست ولی بالاخره نسبت به شاخه‌های دیگر گردشگری جدیدتر است درحالی که بسیاری از کشورها هنوز وارد این حوزه نشده‌اند. در این همایش ها معمولا افرادی که خودشان دارای فکر و ایده و دانش هستند، شرکت کرده و این دانش را انتقال می‌دهند. اکنون به سمتی می رویم که بازار رقابت برای جذب گردشگران قوی تر و تخصصی انجام می شود.
* ایران با برگزاری سمپوزیوم بین المللی توسعه پایدار گردشگری توانست در این رقابت شرکت کند؟
برگزاری سمپوزیوم نقطه عطفی است اما شرکت و موفقیت در این رقابت مستلزم چند نکته مهم است. زیرساخت‌های گردشگری باید به این منظور برای این زمینه فراهم شود. فرض کنید کشوری میزبانی آماده سازی یک تیم فوتبال را بر عهده بگیرد. تاثیر حضور این بازیکنان در آن کشور تنها محدود به صرف هزینه آنها در سفر نیست. به طور حتم اثر تبلیغ حضور این تیم در آن کشور بسیار زیادتر از درآمد حاصل از حضور آنهاست. اکنون برخی از کشورها مانند آلمان( مونیخ)، سوئیس، روسیه و قطر از طریق میزبانی نشست های تخصصی بین المللی در حوزه های امنیتی، اقتصادی، بانکی و مالی سرمایه گذاری وسیعی انجام داده اند. برای حرکت در این مسیر نیاز به تجمیع امکانات ملی در هر کشوری است.
* چرا از ظرفیت آموزشی سازمان جهانی UNWTO استفاده نمی کنیم درحالی که سالانه ایران مبلغی را به عنوان سرانه آموزشی به این سازمان می دهد.
سازمان کسی را بورس نمی کند هزینه ای که می دهد حق عضویت است که ربطی به این بورس ها ندارد. فقط برخی دوره های آموزشی کوتاه مدت یک هفته ای برگزار می کند که آن هم هزینه اش را کشورها پرداخت می کنند نهایت اینکه کشور میزبان هزینه محل اقامت را تامین می کند و بعضا سازمان جهانی جهانگردی ممکن است کمک اندکی به میزبان بدهد.
* کارشناسان ایرانی در این دوره ها شرکت می کنند؟
بله دوره هایی که برگزار می کنند معمولا اطلاع رسانی می شود و از ایران نیز شرکت می کنند. برای کشورها هم کارگاههای مختلف برگزار می کنند و هر کشوری که نیاز داشته باشد می تواند روی موضوعات مختلف مثل آمار، ازریابی و ... از خدمات فنی و تخصصی این سازمان بهره بگیرد. کما اینکه قبلا هم یک تیم از این سازمان چندماه با ایران در باره حساب‌های اقماری گردشگری کار کرده اند. اکنون هم روی چند موضوع به تفاهم رسیده‌ایم که در همین خصوص یک کارگروه مشترک تعریف شده که در حال رایزنی هستیم تا نشست این کارگروه زودتر برگزار شود.
* اگر مدتها پیش روی حساب‌های اقماری کار شده چرا تاکنون هیج نتیجه ای از آن ندیدیم جز پژوهشی که مجلس در این باره انجام داده است؟
واقعیت این است که برای استقرار حساب های اقماری لازم هست که نظام جامع آماری گردشگری اجرا شود در واقع بدون نظام جامع آمار گردشگری امکان استقرار TSA یا همان حساب های اقماری وجود ندارد.
* آیا UNWTO راهکاری درباره نحوه تبلیغات گردشگری هم ارائه می کند؟
یکی از کارهای مشترک ما با مدیران و کارشناسان این سازمان در حوزه بازاریابی الکترونیک و تبلیغات است آنها اعلام آمادگی کرده اند که نشستی را پیرامون این موضوع برگزار کنیم. از این طریق تجربیات و دستاوردهای کشورهای موفق در اختیار ما قرار خواهد گرفت.
* و با UNDESA ؟
اکنون در ابتدای راه همکاری با سازمان UNDESA (بخش اموراقتصادی و اجتماعی سازمان ملل) هستیم. مباحث اجتماعی و توسعه پایدار مهمترین رسالت آن است و گردشگری نیز یکی از موضوعاتی است که می تواند ما را به توسعه پایدار رهنمون کند ما با این سازمان جهانی وارد این گفتمان و همکاری شده ایم. تا پیش از این همکاری های بین المللی ما محدود به سازمان جهانی جهانگردی بوده و این اولین بار است که ایران در حوزه صنعت گردشگری با سازمان ملل متحد همکاری می کند. یکی از دستاوردهای سمپوزیوم این بود که UNDESA در زمینه توسعه پایدار و محیط زیست و اکوتوریسم با ما همکاری کند حتی نماینده کمیسیون اروپا به عنوان یکی از مشارکت کنندگان در سمپوزیوم گردشگری در این زمینه اعلام آمادگی کرده است. بنابراین ما باید زمینه این همکاری را فراهم کنیم. این همکاری ها شمال بخش های مختلف از جمله آموزش تبادل اطلاعات و تبلیغات و زیست محیطی و انتقال دانش است. باید کار مشترک برای آنها تعریف کنیم. توسعه پایدار دغدغه مشترک کشورهاست بنابراین میتوان از کشورهای صاحب تجربه و پیشگام صنعت گردشگری در اروپا در این زمینه استفاده کرد.
* مهمترین برنامه معاونت گردشگری در روزهای آینده چیست؟
مهم ترین فعالیت ما در ماههای آتی برگزاری هشتمین نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته تهران است که ۲۶-۲۳ بهمن ماه امسال برگزار می شود.
* منظورم کاری مهمتر از برگزاری نمایشگاه بود.
تبدیل نمایشگاه تهران به نمایشگاه تراز اول در سطح منطقه، هدف بزرگی است چون تا به حال انجام نشده است. همیشه اسم این نمایشگاه بین المللی بوده ولی مشخصه بین المللی نداشته است.
* در این نمایشگاه همیشه چند بروشور به دست مخاطبان داده می شود و دوستان یکدیگر را می بینند و تمام.
این نمایشگاه با استانداردی که ما برایش تعریف کرده ایم متفاوت خواهد شد. از ۶ ماه پیش کارگروهی با مشارکت همه بخش ها تشکیل دادیم و قرار شد مساحت تحت پوشش نمایشگاه سه برابر افزایش یابد. به دنبال این هستیم که همه بخش های خدماتی تاسیساتی و سایر تجهیزات مرتبط با گردشگری و هتلداری حضور داشته باشند. همچنین می‌خواهیم کشورهای مختلف در این نمایشگاه مشارکت بیشتری داشته باشند.
* بسیاری از افراد تصور می کردند که چون شما و آقای رحمانی موحد از وزارت خارجه به معاونت گردشگری آمده اید، در حل بسیاری از مشکلاتی که بین سازمان میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه وجود دارد مشکل گشا باشید.
اکنون هم ارتباط ما با وزارت امور خارجه بسیار خوب است. تلاش این وزارت خانه باعث شد تا میزبانی ایران برای برگزاری سمپوزیوم گردشگری پذیرفته شود. همکاری در گردشگری سلامت و صدور روادید از همکاری های دیگر ما و وزارت امور خارجه است. منتها باید نوع فعالیت و همکاری ما با وزارت امور خارجه تعریف شود تا از ظرفیت های وزارت خارجه بهترین و بیشترین استفاده را کنیم. در زمینه روادید نیز اکنون کارگروهی تشکیل و مذاکراتی انجام شد تا مدت زمان روادید فرودگاهی را افزایش دهند.
* این وعده ها سالهاست که از سوی وزارت امور خارجه و معاونت گردشگری داده می شود.
این موضوع تنها در اختیار وزارت امور خارجه نیست. موضوع حاکمیتی است. برخی از موضوعات تنها محدود به گردشگری نمی شود و پارامترهای دیگری باید در نظر گرفته شود از سویی شرایط منطقه ای و پرستیژ و موقعیت ملی کشور و ... مبنای تصمیم گیری قرار می گیرد.
* تا همین چند سال پیش یکی از برنامه های معاونت گردشگری دعوت از سفرای کشورهای خارجی مقیم ایران در تورهای گردشگری داخل کشور بود. برای این کار هزینه های زیادی انجام می شد آیا واقعا سفرا می توانند تاثیری در تبلیغ گردشگری ایران داشته باشند؟
به نظر من در حوزه گردشگری بیشتر باید با سفرای ایرانی خارج از کشور تعامل و ارتباط داشته باشیم. باید از آنها بخواهیم تا ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری ایران را در کشورهای دیگر تبلیغ کنند و با دفاتر خدمات مسافرتی فعال گردشگری درآن کشورها ارتباط بگیرند و مسئولیت تبلیغ نمایشگاههای جمهوری اسلامی ایران را در خارج از کشور بعهده گیرند. در این خصوص ما در حاشیه سمینار سفرای ایران نشست مشترکی برگزار کردیم که تبادل نظر بسیار موفقیت آمیزی به عمل آمد.
در مورد کار با سفرای خارجی مقیم، به نظرم باید کاری کنیم نشست‌ها و برنامه‌های ما آنقدر غنی و پربار باشد که سفرا و دیپلمات‌های خارجی خودشان باهزینه‌های دولت متبوع بخواهند در آن برنامه‌هاشرکت کنند. در آنصورت قطعاً حضور آنها با معنی و دارای تاثیرات مثبت خواهد بود ولی وقتی شما همه مخارج سفیر را تقبل کنید این سفر تفریحی و تفننی برای آنها تعبیر می‌شود و نتایج مد نظر نیز حاصل نخواهد شد. نشستی که ما با سفرا گذاشتیم مخصوص سفرای ایرانی خارج از کشور بود.
* شما در جایگاه مشاور معاون گردشگری قرار دارید . چرا معاون گردشگری و رئیس سازمان میراث فرهنگی در سخنرانی هایشان اعلام می‌کنند که ایران در جایگاه پنجم یا دهم از نظر آثار تاریخی و طبیعی قرار دارد درحالی که هیچ کجا چنین آماری ثبت نشده است؟
سازمان UNWTO درباره این موضوع به صورت مشخص آمار یا گزارشی به صورت مستند اعلام نکرده است. زیبایی کشورها امری نسبی و قابل رویت است.
وقتی جاذبه‌های تاریخی، طبیعی ایران را با کشورهای مختلف مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که از بسیاری از کشورهای دنیا برتر است. در واقع اشاره به رتبه و جایگاه و ظرفیت‌های گردشگری کشور نوعی شکوه از عدم تطابق موقعیت گردشگری کشور با ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی آن است. البته این جایگاه پیش از این و در سالهای گذشته به کرات تکرار شده و جایی هم من ندیدم که مورد چالش قرار گرفته باشد.
به نظر خود من که در کشورهای مختلف زندگی کردم تجمیع این همه تنوع، جاذبه و آثار طبیعی، تاریخی و تمدنی در کمتر کشوری از دنیا بصورت یکجا وجود دارد بنابراین می توان گفت اعلام این جایگاه حاصل برداشت عمومی فعالان داخلی و خارجی گردشگری است.
* این یک نوع برداشت و مقایسه سلیقه ای بین افراد است اما هیچ کجا آماری در این باره ثبت نشده درست است؟
چالش روی این موضوع اولویت ندارد.
* شما به عنوان مشاور باید به متولیان گردشگری بگویید که چنین آماری ثبت نشده است.
(سکوت)