صراط: این هفته 47 سناتور آمریکایی با انتشار «نامه‌ای سرگشاده» خطاب به ایران، هشدار دادند که هر توافقی با آمریکا تنها تا پایان دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما دوام دارد و رئیس‌جمهور بعدی می‌تواند «با یک حرکت قلم» آن را لغو کند.
نامه‌ای که واکنش‌های متعددی را برانگیخت و بسیاری آن را از لحاظ حقوق بین‌الملل بی پایه و اساس خواندند و برخی دیگر نیز اصل انتشار چنین نامه‌ای را مورد انتقاد قرار دادند.
حتی این نامه موجب شد تا برخی کشورهای عضو گروه 1+5 که همراه با آمریکا در حال مذاکره با ایران هستند، موضع‌گیری کرده و این اقدام را نادرست بخوانند.
«لئونید ساوین» تحلیلگر سیاسی برجسته روس و عضو مرکز تحقیقات محافظه‌کاری دانشگاه مسکو می‌گوید سه کشور اروپایی حاضر در مذاکرات هسته‌ای، مستقل عمل نکرده و تابع آمریکا هستند، اما در صورت عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش در توافق هسته‌ای، روسیه و چین می‌توانند خطی سازنده در پیش بگیرند.
وی تحویل سامانه‌های اس-300 و اس-400 به ایران و یا پذیرش تهران در سازمان همکاری‌های شانگهای را از جمله اقداماتی می‌داند که روسیه می‌تواند در پاسخ به شکست مذاکرات هسته‌ای در دستور کار قرار دهد.
متن این مصاحبه در ادامه آمده است:
به طور کلی نظر شما در مورد «نامه سرگشاده‌ای» که سناتورهای جمهوری‌خواه به رهبران ایران نوشته و در آن نسبت به احتمال لغو توافق هسته‌ای با ایران توسط دولت آینده آمریکا هشدار دادند، چیست؟
ساوین: گروه‌هایی در میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان وجود دارند که با لابی جهانی صهیونیسم در ارتباط هستند. عامل دیگر این است که اوباما دیگر در داخل آمریکا آزادی عمل ندارد، به همین خاطر تلاش می‌کند تا در سیاست خارجی به نتیجه‌ای برسد. این تنها یکی از نمونه‌هایی است که هم دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان با آن به اوباما فشار می‌آورند. با این حال، به هیچ‌وجه نمی‌توان گفت دولت بعدی آن کاری را می‌کند که در این نامه پیش‌بینی شده است.
آیا اینکه ایالات متحده به عنوان یک عضو 1+5، رأسا اقدام به لغو توافقی کند که همراه با 6 کشور دیگر از جمله روسیه به دست آمده، ممکن و منطقی است؟
ساوین: واقعا فکر می‌کنم که ممکن است ایالات متحده این کار را انجام دهد و کشورهای اتحادیه اروپا هم از این کشور تبعیت خواهند کرد. مسئله اینجاست که فرانسه، انگلستان و آلمان کشورهای مستقل نیستند. تنها روسیه و چین هستند که می‌توانند جریانی سازنده در این مذاکرات ایجاد کنند. واشنگتن حتی برای جریان حامی اروپا و اعضای ناتو نیز نقشی مخرب دارد.
اگر دولت آینده ایالات متحده واقعا برای لغو توافق وارد عمل شود، واکنش دیگر کشورها، به خصوص روسیه چه خواهد بود؟
ساوین: به واسطه رویکردی که ایالات متحده در قبال ایران دارد، مسکو هم به نحوی مناسب پاسخ خواهد داد. منظورم این است که از طریق راه‌های دیپلماتیک پاسخ می‌هد. از نظر من بهترین گزینه این است که سامانه‌های دفاعی نظیر اس-300 یا اس-400 به ایران تحویل داده شود. البته دیپلماسی روسیه هم احتمالا از لابی اسرائیل رنج می‌برد و همین امر هم تا الان موجب شده تا توافق (تحویل این سامانه‌ها) اجرایی نشود. روسیه همچنین وعده داده است که سازمان همکاری‌های شانگهای را گسترش دهد که این یک پیغام بسیار مثبت است. سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند پاسخی به تهدید غرب (ناتو متحدانش و متحدانش در شرق) باشد و خواهد توانست سیاست اوراسیا را تثبیت کند.
چشم‌انداز مذاکرات را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا با وجود تلاش‌ها برای تضعیف مذاکرات، هنوز هم توافق را ممکن می‌دانید؟
ساوین: این سوال پیچیده‌ای است و بستگی به شرایط دارد. از آنجا که ایالات متحده و متحدانش درگیر نبرد با داعش هستند، نمی‌توانند توجه زیادی به برنامه هسته‌ای ایران اختصاص دهند. اما احتمال تغییر اوضاع وجود دارد. اگر بحث دیپلماسی و روابط خارجی باشد، توافق باید به دست بیاید. چراکه بدون رسیدن به نتایج نهایی، تمام کارهایی که تا الان صورت گرفته، بحث‌هایی توخالی و بی‌نتیجه خواهد بود.
دلیل اقدامات نتانیاهو علیه مذاکرات هسته‌ای چیست؟
ساوین: ابتدا ما باید طرز فکر شخصی نتانیاهو را درک کنیم، ثانیا برنامه حزبش را و ثالثا طرز فکر ساختار تصمیم‌گیری در اسرائیل را بشناسیم. این مثلثی که مرکزیت سیاست‌های ضدایرانی را که از سوی رسانه‌ها و گروه‌های لابی‌گر نیز تبلیغ می‌شود، شکل داده است. علاوه بر این، باید عوامل ژئوپلیتیکی را نیز در نظر داشته باشیم. اسرائیل برای آنکه امنیت خود را به خصوص از طریق حمایت‌های ایالات متحده تأمین کند، به وجود یک تهدید خارجی نیازمند است. برای تل‌آویو، جهان عرب خطر چندانی به شمار نمی‌آید به همین جهت آن‌ها بر ایران به عنوان یک قدرت در منطقه، متمرکز شده‌اند. از همین دید، اهداف اسرائیل و عربستان سعودی یکسان است و آن‌ها به همین خاطر دارند به صورت محرمانه علیه تهران همکاری می‌کنند.
جدا از بحث نامه، توافق هسته‌ای احتمالی چه تأثیری بر روابط تهران و مسکو خواهد داشت؟
ساوین: بله، روسیه خواستار توسعه روابط دوجانبه با ایران است. ما پیش از این هم توافقات مهمی را در موضوعات امنیتی، تجاری و اقتصادی با یکدیگر امضا کرده‌ایم. امیدوارم که اوضاع به همین منوال پیش رود و توافقات بیشتری در زمینه‌های دیگر شکل بگیرد. به خصوص در بخش انرژی و تجارت نفت و گاز، برای دو کشور از اهمیت بالایی برخوردا است، همین‌طور همکاری در زمینه فناری‌های پیشرفته. البته در داخل روسیه، هنوز تصویر مهمی از ایران شکل نگرفته و چین قدرتمندتر به نظر آمده و نیاز به همکاری با آن لازم به نظر می‌رسد. بنابراین هنوز کارهای زیادی است که باید در هر دو کشور در حوزه دیپلماسی عمومی و رسانه‌‌ای صورت گیرد.
نامه‌ای که واکنش‌های متعددی را برانگیخت و بسیاری آن را از لحاظ حقوق بین‌الملل بی پایه و اساس خواندند و برخی دیگر نیز اصل انتشار چنین نامه‌ای را مورد انتقاد قرار دادند.
حتی این نامه موجب شد تا برخی کشورهای عضو گروه 1+5 که همراه با آمریکا در حال مذاکره با ایران هستند، موضع‌گیری کرده و این اقدام را نادرست بخوانند.
«لئونید ساوین» تحلیلگر سیاسی برجسته روس و عضو مرکز تحقیقات محافظه‌کاری دانشگاه مسکو می‌گوید سه کشور اروپایی حاضر در مذاکرات هسته‌ای، مستقل عمل نکرده و تابع آمریکا هستند، اما در صورت عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش در توافق هسته‌ای، روسیه و چین می‌توانند خطی سازنده در پیش بگیرند.
وی تحویل سامانه‌های اس-300 و اس-400 به ایران و یا پذیرش تهران در سازمان همکاری‌های شانگهای را از جمله اقداماتی می‌داند که روسیه می‌تواند در پاسخ به شکست مذاکرات هسته‌ای در دستور کار قرار دهد.
متن این مصاحبه در ادامه آمده است:
به طور کلی نظر شما در مورد «نامه سرگشاده‌ای» که سناتورهای جمهوری‌خواه به رهبران ایران نوشته و در آن نسبت به احتمال لغو توافق هسته‌ای با ایران توسط دولت آینده آمریکا هشدار دادند، چیست؟
ساوین: گروه‌هایی در میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان وجود دارند که با لابی جهانی صهیونیسم در ارتباط هستند. عامل دیگر این است که اوباما دیگر در داخل آمریکا آزادی عمل ندارد، به همین خاطر تلاش می‌کند تا در سیاست خارجی به نتیجه‌ای برسد. این تنها یکی از نمونه‌هایی است که هم دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان با آن به اوباما فشار می‌آورند. با این حال، به هیچ‌وجه نمی‌توان گفت دولت بعدی آن کاری را می‌کند که در این نامه پیش‌بینی شده است.
آیا اینکه ایالات متحده به عنوان یک عضو 1+5، رأسا اقدام به لغو توافقی کند که همراه با 6 کشور دیگر از جمله روسیه به دست آمده، ممکن و منطقی است؟
ساوین: واقعا فکر می‌کنم که ممکن است ایالات متحده این کار را انجام دهد و کشورهای اتحادیه اروپا هم از این کشور تبعیت خواهند کرد. مسئله اینجاست که فرانسه، انگلستان و آلمان کشورهای مستقل نیستند. تنها روسیه و چین هستند که می‌توانند جریانی سازنده در این مذاکرات ایجاد کنند. واشنگتن حتی برای جریان حامی اروپا و اعضای ناتو نیز نقشی مخرب دارد.
اگر دولت آینده ایالات متحده واقعا برای لغو توافق وارد عمل شود، واکنش دیگر کشورها، به خصوص روسیه چه خواهد بود؟
ساوین: به واسطه رویکردی که ایالات متحده در قبال ایران دارد، مسکو هم به نحوی مناسب پاسخ خواهد داد. منظورم این است که از طریق راه‌های دیپلماتیک پاسخ می‌هد. از نظر من بهترین گزینه این است که سامانه‌های دفاعی نظیر اس-300 یا اس-400 به ایران تحویل داده شود. البته دیپلماسی روسیه هم احتمالا از لابی اسرائیل رنج می‌برد و همین امر هم تا الان موجب شده تا توافق (تحویل این سامانه‌ها) اجرایی نشود. روسیه همچنین وعده داده است که سازمان همکاری‌های شانگهای را گسترش دهد که این یک پیغام بسیار مثبت است. سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند پاسخی به تهدید غرب (ناتو متحدانش و متحدانش در شرق) باشد و خواهد توانست سیاست اوراسیا را تثبیت کند.
چشم‌انداز مذاکرات را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا با وجود تلاش‌ها برای تضعیف مذاکرات، هنوز هم توافق را ممکن می‌دانید؟
ساوین: این سوال پیچیده‌ای است و بستگی به شرایط دارد. از آنجا که ایالات متحده و متحدانش درگیر نبرد با داعش هستند، نمی‌توانند توجه زیادی به برنامه هسته‌ای ایران اختصاص دهند. اما احتمال تغییر اوضاع وجود دارد. اگر بحث دیپلماسی و روابط خارجی باشد، توافق باید به دست بیاید. چراکه بدون رسیدن به نتایج نهایی، تمام کارهایی که تا الان صورت گرفته، بحث‌هایی توخالی و بی‌نتیجه خواهد بود.
دلیل اقدامات نتانیاهو علیه مذاکرات هسته‌ای چیست؟
ساوین: ابتدا ما باید طرز فکر شخصی نتانیاهو را درک کنیم، ثانیا برنامه حزبش را و ثالثا طرز فکر ساختار تصمیم‌گیری در اسرائیل را بشناسیم. این مثلثی که مرکزیت سیاست‌های ضدایرانی را که از سوی رسانه‌ها و گروه‌های لابی‌گر نیز تبلیغ می‌شود، شکل داده است. علاوه بر این، باید عوامل ژئوپلیتیکی را نیز در نظر داشته باشیم. اسرائیل برای آنکه امنیت خود را به خصوص از طریق حمایت‌های ایالات متحده تأمین کند، به وجود یک تهدید خارجی نیازمند است. برای تل‌آویو، جهان عرب خطر چندانی به شمار نمی‌آید به همین جهت آن‌ها بر ایران به عنوان یک قدرت در منطقه، متمرکز شده‌اند. از همین دید، اهداف اسرائیل و عربستان سعودی یکسان است و آن‌ها به همین خاطر دارند به صورت محرمانه علیه تهران همکاری می‌کنند.
جدا از بحث نامه، توافق هسته‌ای احتمالی چه تأثیری بر روابط تهران و مسکو خواهد داشت؟
ساوین: بله، روسیه خواستار توسعه روابط دوجانبه با ایران است. ما پیش از این هم توافقات مهمی را در موضوعات امنیتی، تجاری و اقتصادی با یکدیگر امضا کرده‌ایم. امیدوارم که اوضاع به همین منوال پیش رود و توافقات بیشتری در زمینه‌های دیگر شکل بگیرد. به خصوص در بخش انرژی و تجارت نفت و گاز، برای دو کشور از اهمیت بالایی برخوردا است، همین‌طور همکاری در زمینه فناری‌های پیشرفته. البته در داخل روسیه، هنوز تصویر مهمی از ایران شکل نگرفته و چین قدرتمندتر به نظر آمده و نیاز به همکاری با آن لازم به نظر می‌رسد. بنابراین هنوز کارهای زیادی است که باید در هر دو کشور در حوزه دیپلماسی عمومی و رسانه‌‌ای صورت گیرد.