حامد علوی- اعلام خبر آغاز انتقال ماشین های سانتریفیوژ به فردو از سوی رییس سازمان انرژی اتمی واجد معانی بسیار مهمی است.
۱- این خبر قبل از هر چیز به این معناست که ایران به زودی دارای دو تاسیسات غنی سازی خواهد بود که به موازات هم و به طور مکمل کار می کنند و عملیات غنی سازی از انحصار نطنز خارج خواهد شد. متعدد شدن تاسیسات غنی سازی در ایران عاملی است که به خودی خود از طریق ایجاد محدودیت عملیاتی، نوعی پدافند در مقابل هر نوع تهاجم خارجی ایجاد خواهد کرد. ضمن اینکه پیش از این بارها گفته شده و تحلیلگران نظامی غربی هم تایید کرده اند که فردو با هیچ نوعی از عملیات متعارف نظامی قابل انهدام نیست و به همین دلیل وقتی فردو مواد شکافت پذیر دریافت کند دیگر حمله به نطنز هم فایده ای نخواهد داشت چرا که فعالیت متوقف شده نطنز می تواند در فردو با امنیت کامل از سر گرفته شود.
۲- راه اندازی فردو طیف اهداف برنامه هسته ای ایران را کامل می کند. اگر این تحلیل جامعه اطلاعاتی امریکا را بپذیریم که ایران قصد دارد برنامه خود را به لحاظ فنی به گونه ای توسعه بدهد که گزینه های مختلف برای آن باز باشد، فردو گامی مهم در این مسیر است.
۳- از حیث نظارات آژانس هیچ تفاوتی میان فردو و نطنز نیست. شاید حتی بتوان گفت نظارت آژانس در فردو مستحکم تر خواهد بود چرا که غنی سازی ۲۰ درصد به این تاسیسات منتقل می شود و ترتیبات پادمانی لازم برای نظارت بر این نوع غنی سازی از ترتیباتی که در نطنز برای نظارت بر غنی سازی ۵-۵/۳ درصد اعمال می شود قوی تر است. بنابراین ابراز نگرانی غربی ها از اینکه فردو محلی برای نزدیک تر شدن ایران به سلاح هسته ای خواهد شد بی معناست. اگر نطنز به دلیل وجود نطارت های آژانس عاملی برای این نگرانی نبوده پس لاجرم فردو نیز نخواهد بود؛ مگر اینکه غربی ها ادعا کنند اساسا به نظارت های آژانس اطمینان ندارند –که گفته اند- و در آن صورت دیگر بحث درباره فردو یا نطنز از اساس بی وجه است. به نظر می رسد علت اصلی نگرانی غربی ها از انتقال غنی سازی ۲۰ درصد به فردو این نکته است که وجود فردو در عداد تاسیسات غنی سازی ایران گزینه نظامی را از روی میز غربی ها حذف می کند و به همین میزان توان چانه زنی آنها را در مقابل ایران کاهش خواهد داد.
۴- نکته ای که اخیرا موسسه علوم و امنیت بین الملل روی آن انگشت گذاشته این است که می گوید غرب باور خود به این موضوع را که ایران نیازی به تاسیسات مخفی غنی سازی دارد از دست داده است چرا که ایران هم اکنون در تاسیسات آشکار خود در حال توسعه فناوری هایی است که آشکارا آن را در «آستانه» یا «نقطه فرار» قرار می دهد. معنای ساده این سخن این است که از دید غربی ها انتقال غنی سازی ۲۰ درصد به فردو راه ایران را برای ساخت سلاح کوتاه تر می کند بی آنکه ایران هیچ یک از مقررات بین المللی یا تعهداتش را نقض کرده باشد. در این شکی نیست که مقررات پادمان اجازه غنی سازی بدون هیچ محدودیتی را می دهد و تنها چیزی که دراین مقررات ممنوع شده ساخت سلاح هسته ای است. اما نکته ای که تحلیل موسسه تحت مدیریت آقای دیوید آلبرایت نادیده می گیرد این است که اولا غنی سازی بالای ۵۰ درصد مستلزم ایجاد تغییراتی در چیدمان ماشین هاست که آژانس به سرعت متوجه آن خواهد شد و ثانیا غنی سازی اگرچه مهم ترین بخش ساخت سلاح است اما همه کار نیست و بخش پایانی این مسیر تبدیل اورانیوم غنی شده به کلاهک است که باز هم در تاسیساتی مانند فردو از دید بازرسان پنهان نخواهد ماند. بنابراین، واضح است که فردو به هیچ معنایی یک تاسیسات ساخت سلاح نیست و این چیزی است که غرب نباید درباره آن دچار اشتباه محاسباتی شود.
۱- این خبر قبل از هر چیز به این معناست که ایران به زودی دارای دو تاسیسات غنی سازی خواهد بود که به موازات هم و به طور مکمل کار می کنند و عملیات غنی سازی از انحصار نطنز خارج خواهد شد. متعدد شدن تاسیسات غنی سازی در ایران عاملی است که به خودی خود از طریق ایجاد محدودیت عملیاتی، نوعی پدافند در مقابل هر نوع تهاجم خارجی ایجاد خواهد کرد. ضمن اینکه پیش از این بارها گفته شده و تحلیلگران نظامی غربی هم تایید کرده اند که فردو با هیچ نوعی از عملیات متعارف نظامی قابل انهدام نیست و به همین دلیل وقتی فردو مواد شکافت پذیر دریافت کند دیگر حمله به نطنز هم فایده ای نخواهد داشت چرا که فعالیت متوقف شده نطنز می تواند در فردو با امنیت کامل از سر گرفته شود.
۲- راه اندازی فردو طیف اهداف برنامه هسته ای ایران را کامل می کند. اگر این تحلیل جامعه اطلاعاتی امریکا را بپذیریم که ایران قصد دارد برنامه خود را به لحاظ فنی به گونه ای توسعه بدهد که گزینه های مختلف برای آن باز باشد، فردو گامی مهم در این مسیر است.
۳- از حیث نظارات آژانس هیچ تفاوتی میان فردو و نطنز نیست. شاید حتی بتوان گفت نظارت آژانس در فردو مستحکم تر خواهد بود چرا که غنی سازی ۲۰ درصد به این تاسیسات منتقل می شود و ترتیبات پادمانی لازم برای نظارت بر این نوع غنی سازی از ترتیباتی که در نطنز برای نظارت بر غنی سازی ۵-۵/۳ درصد اعمال می شود قوی تر است. بنابراین ابراز نگرانی غربی ها از اینکه فردو محلی برای نزدیک تر شدن ایران به سلاح هسته ای خواهد شد بی معناست. اگر نطنز به دلیل وجود نطارت های آژانس عاملی برای این نگرانی نبوده پس لاجرم فردو نیز نخواهد بود؛ مگر اینکه غربی ها ادعا کنند اساسا به نظارت های آژانس اطمینان ندارند –که گفته اند- و در آن صورت دیگر بحث درباره فردو یا نطنز از اساس بی وجه است. به نظر می رسد علت اصلی نگرانی غربی ها از انتقال غنی سازی ۲۰ درصد به فردو این نکته است که وجود فردو در عداد تاسیسات غنی سازی ایران گزینه نظامی را از روی میز غربی ها حذف می کند و به همین میزان توان چانه زنی آنها را در مقابل ایران کاهش خواهد داد.
۴- نکته ای که اخیرا موسسه علوم و امنیت بین الملل روی آن انگشت گذاشته این است که می گوید غرب باور خود به این موضوع را که ایران نیازی به تاسیسات مخفی غنی سازی دارد از دست داده است چرا که ایران هم اکنون در تاسیسات آشکار خود در حال توسعه فناوری هایی است که آشکارا آن را در «آستانه» یا «نقطه فرار» قرار می دهد. معنای ساده این سخن این است که از دید غربی ها انتقال غنی سازی ۲۰ درصد به فردو راه ایران را برای ساخت سلاح کوتاه تر می کند بی آنکه ایران هیچ یک از مقررات بین المللی یا تعهداتش را نقض کرده باشد. در این شکی نیست که مقررات پادمان اجازه غنی سازی بدون هیچ محدودیتی را می دهد و تنها چیزی که دراین مقررات ممنوع شده ساخت سلاح هسته ای است. اما نکته ای که تحلیل موسسه تحت مدیریت آقای دیوید آلبرایت نادیده می گیرد این است که اولا غنی سازی بالای ۵۰ درصد مستلزم ایجاد تغییراتی در چیدمان ماشین هاست که آژانس به سرعت متوجه آن خواهد شد و ثانیا غنی سازی اگرچه مهم ترین بخش ساخت سلاح است اما همه کار نیست و بخش پایانی این مسیر تبدیل اورانیوم غنی شده به کلاهک است که باز هم در تاسیساتی مانند فردو از دید بازرسان پنهان نخواهد ماند. بنابراین، واضح است که فردو به هیچ معنایی یک تاسیسات ساخت سلاح نیست و این چیزی است که غرب نباید درباره آن دچار اشتباه محاسباتی شود.