جعفر تکبیری|کارشکنی روسها در تحویل سامانه موشکی اس ۳۰۰ به ایران، مقامات کشورمان را برآن داشته تا حقوق ۸۰۰ میلیون دلاری خود درباره خرید این سامانه را در مجامع بین المللی پیگیری کند. تلاشی که طرف روس با شنیدن آن، شگفت زده شده است.
ماجرا از این قرار است که در سال ۲۰۰۵، جمهوری اسلامی ایران قرار داد خرید ۵ سامانه دفاعی موشک اس ۳۰۰ را با روسیه امضا می کند و در قبال آن مبلغ ۸۰۰ میلیون دلار پیش پرداخت به طرف روس پرداخت می کند. سامانه ای که قرار بود برای دفاع از تاسیسات هسته ای ایران به ویژه نیروگاه بوشهر مورد استفاده بگیرد و کاربرد آن فقط دفاعی بود نه تهاجمی...
همزمان با عقد این قرار داد میان ایران و روسیه بلندگوهای تبلیغاتی آمریکایی ها شروع به کار کرد و تحویل این سامانه به جمهوری اسلامی را خطر برای رژیم صهیونیستی قلمداد کردند. این تبلیغات تا آنجا ادامه پیدا کرد که با فرارسیدن موعد تحویل این سامانه دفاعی، روسیه با کارشکنی آشکار و به خاطر فشارهای غرب از تحویل آن به جمهوری اسلامی ایران سر باز زد و سرنوشت موشکهای اس ۳۰۰ نیز به وضعیت نیروگاه بوشهر دچار شد. وضعیتی که با وعده وعیدهای شرکای غیرقابل اطمینان روسی برای زمان تحویل این سامانه همراه بود. در این خصوص سایت ویکی لیکس با انتشار سندی عنوان کرده بود که رژیم صهیونیستی و روسیه بر سر عدم تحویل سامانه های اس ۳۰۰ به ایران به توافق رسیده اند.
طمع روسی
در این میان نیز روسها که از نیاز دفاعی ایران به اس ۳۰۰ ها مطلع شده بودند، پای خود را فراتر گذاشتند و اعلام کردند که در صورت افزایش مبلغ قرارداد حاضرند که این سامانه را تحویل دهند که این موضوع با مخالفت مقامات ایرانی همراه بود. این وعده وعیدهای روسی تا آنجا ادامه پیدا کرد که با تصویب قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در شورای امنیت و اعمال تحریم های بیشتر علیه جمهوری اسلامی ایران، شریک غیرقابل اعتماد ایران، فرصت را مغتنم شمرد و اعلام کرد که سامانه اس ۳۰۰ در لیست تحریم ها قرار دارد و آن را به ایران تحویل نخواهد داد. با این اعلام موضوع روسیه، سردار سید حسن فیروز آبادی عالیترین مقام نظامی ایران، وارد ماجرا شد و با انتقاد شدید از روسیه در خصوص تصمیمش عنوان کرد: آيا استراتژيست‌هاي روسيه اهميت ژئوپولتيك ايران را در امنيت روسيه در نظر نمي‌گيرند؛ چرا بايستي موشك‌هاي دفاعي S۳۰۰ كه با تفاهم دو دولت براي اقدامات دفاع از ايران مورد توافق قرار گرفته است، مجوز ارسال دريافت نکند؟ اما این واکنش تند سرلشکر فیروزآبادی نیز نتوانست تاثیری در تصمیم روسها بگذارد، بنابراین ایران دست به کار طراحی و تولید بومی این سامانه شد و در رزمایش مدافعان آسمان ولایت ۳ در میان بهت رسانه های خارجی سامانه اس ۳۰۰ ایرانی با موفقیت مورد آزمایش قرار گرفت. رسانه های روسیه نظیر ریانووستی و ایتارتاس نیز با پوشش گسترده این اخبار عنوان کردند که سامانه پدافند موشكي خود كه از نظر توانايي ها، كم و كاستي از مجموعه اس ۳۰۰ روسيه ندارد.
ایران به دنبال غرامت
درست چندی پس از آزمایش موفقیت آمیز سامانه اس ۳۰۰ ایرانی، سردار احمد وحیدی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از آماده سازی طرحی خبر داد که بر اساس آن قرار بود علاوه بر بازپس گیری مبالغ پرداختی به روسیه بابت سامانه موشکی اس ۳۰۰، غرامت عدم تحویل این سامانه را نیز از طرف روسی دریافت کند. در مقابل این خبر روسها عنوان کردند که مبالغ پیش پرداخت را به ایران بر می گرداند اما حاضر به پرداخت غرامت نیستند. آنها دلیل عدم پرداخت غرامت را قرار گیری روسیه در شرایط فورس ماژور برای عدم تحویل این سامانه به ایران عنوان کردند. گفتنی است شرایط فورس ماژور به وضعیتی گفته می شود که کشورها با قرارگیری در حالتی خاص می تواند از اجرای تعهدات نسبت به یک کشور دیگر سرباز زند و روسیه نیز تحریم جمهوری اسلامی ایران را شرایط فورس ماژور عنوان کرده بود. البته آنها توضیح نداده بودند که چرا پیش از وضع تحریم ها به مفاد قرارداد با ایران عمل نکردند و این سامانه را در موعد مقرر تحویل ندادند تا شرایط فورس ماژور پیش بیاید.
با این حال جمهوری اسلامی ایران که در احقاق حق خود مسر بود، با پیگیری این پرونده در مجامع بین المللی تصمیم نهایی خود را برای شکایت از روسیه در یک دادگاه بین المللی اعلام کرده است.
در همین رابطه محمود رضا سجادی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو با اعلام خبر شکایت ایران از روسیه دلیل این شکایت را مجبور کردن روسیه به تحویل موشکهای اس ۳۰۰ به ایران دانسته بود.
شگفت زدگی روسها
اما روسها که با سو استفاده از مدارای ایران بر سر تاخیر در راه اندازی نیروگاه بوشهر، گمان می کردند که می توانند بازی جدیدی برای امتیاز گیری از ایران را آغاز کنند، با شنیدن خبر شکایت ایران دچار شگفت زدگی شدند. الکساندر لوکاشویچ، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در این خصوص گفته است: «با توجه به روابط دوستانه و قدیمی دو کشور، جای شگفتی دارد که چرا ایران این روش را پیش گرفته است.»
آن چیز که در این بین مسلم است، روسیه هیچگاه شریکی مطمئن برای ایران نبوده و نیست و تنها به فکر منافع خود است و در حالی که غرب تمامی تلاش خود را برای زمینگیر کردن برنامه هسته‌ای کشورمان به کار بسته است، روسیه نیز هرازگاهی با رفتارهای غیر‌منصفانه خود به این روند کمک می‌کند. این در حالی است که روسها پروژه های زیادی را در داخل ایران به عهده دارند که نقطه بارز این پروژه ها نیروگاه اتمی بوشهر است. نیروگاهی که روسها ۱۱ سال راه اندازی آن را به تعویق انداخته اند و بی ثباتی ادعاهایشان را به اثبات رسانده اند. از این رو همین موضوع نیازمند ضرورت هوشیاری مقامات ایرانی برای جلوگیری از کارشکنی شریک بد سابقه خود دارد. آیا ایران ابزار مناسب برای اجبار روسیه به پایبندی به تعهدات خود در اختیار دارد؟