به گزارش مشرق، فازهای 17-21 پارس جنوبی 26 فروردین ماه 1396 توسط رئیس‌جمهور افتتاح شد. مخزن گازی پارس جنوبی تقریبا مساحتی حدود 9700 کیلومتر مربع دارد که از این میزان 3700 کیلومتر مربع آن در ایران و 6000 کیلومتر مربع آن در کشور قطر واقع شده است. از آنجا که پروژه توسعه فازهای پارس جنوبی از حیاتی‌ترین پروژه‌های اجرایی حال حاضر در کشور است، عملکرد و رویکرد دولت یازدهم و مدیریت چهار ساله زنگنه بر پیشرفت این پروژه‌ها در این یادداشت بررسی خواهد شد. در این خصوص، به مطالعه عملکرد دولت یازدهم در فاز 12 که در اسفند سال 1393 ، فاز 15و16 که در دی ماه 1394 افتتاح شد، و فازهای 17-21 که در فرودین ماه 1396 افتتاح شد، می‌پردازیم.
فاز 12 پارس جنوبی:
هدف از توسعه ی این فاز تولید روزانه 78 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، تولید روزانه 110000 بشکه میعانات گازی، 600 تن گوگرد و 10 میلیون تن LNG در سال بوده است. طرح توسعه فاز 12 پارس جنوبی، در سال 1388 به صورت بیع متقابل به شرکت پترو پارس واگذار شده بود.
طبق آمارهای منتشر شده از سوی مسئولان وزارت نفت، پیشرفت فیزیکی این پروژه تا انتهای سال 92، حدود 95% بوده است و تنها 5 درصد این پروژه در دولت یازدهم تکمیل شده است. از آنجا که پیشرفت 95 درصدی طی 4 سال رخ داده است، می توان سرعت پیشرفت سالانه ی پروژه را به طور متوسط 23.5 درصد در دولت قبلی دانست. از آنجا که تکمیل 5 درصد باقیمانده ی این پروژه تا اسفند ماه 93 به طول انجامیده است، می توان سرعت پیشرفت کار در دولت روحانی را نزدیک 5 درصد در سال تخمین زد.
فاز 15 و 16 پارس جنوبی:
هدف از توسعه ی این فاز، تولید روزانه 50 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، 80 هزار بشکه میعانات گازی، 1 میلیون تن گاز LPG، یک میلیون تن اتان و 400 تن گوگرد بوده است. عملیات اجرایی این فازها تیرماه 1386 به شرکت آریا نفت شهاب به عنوان مسئول کنسرسیوم واگذار شد. از آغاز واگذاری این پروژه تا انتهای سالی 1392، پیشرفت فیزیکی معادل 92.3% داشته است. تکمیل این پروژه که معادل 7.7% می‌باشد در زمان دولت روحانی صورت گرفت و در دی ماه 1394 به افتتاح رسید. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 15.3 درصد در سال، و در دولت روحانی معادل 3.8% در سال می باشد.
فاز 17 و 18 پارس جنوبی:
هدف از توسعه این فاز، تولید روزانه 50 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، 80 هزار بشکه میعانات گازی، 1 میلیون تن گاز LPG، یک میلیون تن اتان و 400 تن گوگرد بوده است. تاسیسات دریایی این فاز شامل چهار سکوی حفاری تولیدی شامل 44 حلقه چاه، دو رشته خط لوله ی 32 اینچی دریایی انتقال گاز و دو خط لوله ی 4 اینچ انتقال محلول گلایکول است. اجرای این طرح به مشارکت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران IDRO ، شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایرانIOEC و شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت OIEC در تیرماه سال 1386 واگذار گردید. پیشرفت فیزیکی این پروژه تا پایان سال 1392، 81 درصد بوده است. باقیمانده ی این پروژه در دولت یازدهم طی مدّت سه سال و چهار ماه انجام شده است. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 13.5 درصد در سال، و در دولت فعلی معادل 5.6% در سال می باشد.
فاز 19 پارس جنوبی:
هدف از توسعه ی این فاز، تولید روزانه 50 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، 77 هزار بشکه میعانات گازی، 1.1 میلیون تن گاز LPG، یک میلیون تن اتان و 400 تن گوگرد بوده است. اجرای این طرح در خرداد ماه 1389 به شرکت پترو پارس و شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی IOEC واگذار شده است. پیشرفت فیزیکی این پروژه تا پایان سال 1392، 74.1 درصد بوده است. باقیمانده این پروژه در دولت یازدهم طی مدّت سه سال و چهار ماه انجام شده است. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 28.5 درصد در سال، و در دولت فعلی معادل 7.4% در سال می باشد.
فاز 20 و 21 پارس جنوبی:
هدف از توسعه ی این فاز، تولید روزانه 50 میلیون متر مکعب گاز طبیعی، 75000 هزار بشکه میعانات گازی، 1 میلیون تن گاز LPG، یک میلیون تن اتان و 400 تن گوگرد بوده است. تاسیسات دریایی این فاز شامل چهار سکوی حفاری تولیدی شامل 44 حلقه چاه، دو رشته خط لوله ی 32 اینچی دریایی انتقال گاز و دو خط لوله ی 4 اینچ انتقال محلول گلایکول است. اجرای این طرح به شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت OIEC در خرداد سال 1389 واگذار گردید. پیشرفت فیزیکی این پروژه تا پایان سال 1392، 59.4 درصد بوده است. باقیمانده این پروژه در دولت فعلی طی مدّت سه سال و چهار ماه انجام شده است. با اطلاعات فوق، پیشرفت فیزیکی سالانه این پروژه در دولت قبلی تقریبا 13.2 درصد در سال، و در دولت یازدهم معادل 11.8% در سال می باشد.
جدول زیر نشان دهنده ی میزان پیشرفت کار در دولت قبلی در مقایسه با پیشرفت فیزیکی کار در دولت یازدهم است. همانطور که این نمودار به طور واضح نمایش می دهد به طور متوسط، در پروژه های افتتاح شده بیش از 80 درصد کار در دولت قبلی رخ داده است.
برای مطالعه ی سرعت انجام کار و به اصطلاح راندمان پیشرفت، از زمان امضاء عملیات اجرایی تا زمان پایان پیشرفت فازها بررسی شده‌اند. نمودار زیر، متوسط پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها در سال را برای فازهای مختلف نشان می‌دهد. همانطور که از شکل زیر پیداست، در تمام فازها سرعت انجام کارها به نحو قابل ملاحظه‌ای کندتر از دولت قبل بوده است. به طور متوسط، در تکمیل فازهای پارس جنوبی دولت یازدهم تقریبا 0.4 سرعت دولت قبلی را در تکمیل پروژه ها داشته است. متوسط راندمان پیشرفت فیزیکی فازهای مورد مطالعه در دولت قبل 16.8% و در دولت یازدهم 6.7% درصد بوده است.
نمودارهای فوق به خوبی نشان از عملکرد ضعیف زنگنه در توسعه فازهای پارس جنوبی در سه سال و نیم گذشته دارد.
نکته نهایی نقد اظهارات وزیر نفت در مراسم افتتاح فازهای 17-21 پارس جنوبی است. وی یکی از مشخصات افتخار آمیز این پروژه‌ها را تماما ایرانی بودن آن بیان کرد. ذکر دو مطلب اینجا ضروری به نظر می رسد. اولا اینکه زنگنه اصولا مخالف سرسخت واگذاری این فازها به پیمانکاران داخلی بود. کما اینکه قرارداد فاز 11 پارس جنوبی که در اواخر دولت دهم به شرکت پتروپارس واگذار شده بود را ملغی کرده و با شرکت توتال شروع به مذاکره کرد. مذاکره‌ای که متاسفانه پس از گذشت چهارسال بی‌نتیجه بوده و این پروژه حیاتی کشور بدون هیچ پیشرفت فیزیکی روی زمین مانده است. اخیرا نیز، شرکت توتال حضور خود در بازار ایران را منوط به تصمیم دولت آمریکا به ادامه لغو تحریم‌ها، که موعد تمدید آن 29 اردیبهشت ماه 1396 است، نموده است. تصمیمی که با امّا و اگرهای جدّی مواجه است. نکته دیگر در نقد عملکرد و رویکرد زنگنه اینست که تمام قراردادهای توسعه فازهای 12، 15 و 16، 17 و 18، 19، 20 و 21 پارس جنوبی در دولت گذشته بسته شده و تا به امروز زنگنه موفّق به امضاء هیچ قراردادی در توسعه فازهای پارس جنوبی و مهم‌تر از آن هیچ میدان نفت و گازی دیگر در کشور نشده است. باید از ایشان پرسید که با توجه به اینکه بیش از یک سال و هشت ماه از امضاء برجام می گذرد و علی الظاهر محدودیت‌های نفتی ایران برداشته شده است، چرا پروژه‌های توسعه میدان های نفت و گاز در کشور معطّل مانده است.