تا حالا شده است که نسبت به مسئلهای
اعتراضی داشته باشید و بخواهید آن را نیز بروز دهید؟ این کار را چگونه انجام
میدهید؟ تذکر میدهید، پاسخ میگویید، یا جلسه یا نشستی که در آن حضور دارید را
ترک میکنید؟ در رویههای پارلمانی نیز جا برای اعتراض نماینده یا نمایندگان وجود
دارد.
به گزارش خبرنگار قانون، در رویههای پارلمانی یک نماینده میتواند اعتراض خود را به شیوههایی نظیر ارائه تذکر و یا حضور در آبستراکسیون بیان کند. آبستراکسیون به معنای مانع شدن است و به عمل یا کوشش اقلیتی از نمایندگان پارلمان برای جلوگیری از اخذ تصمیم و تصویب قانون، با استفاده از ابزار قانونی میگویند که با از رسمیت انداختن جلسات مجلس همراه است.
در مجالس ایران با وجود آنکه آبستراکسیون از رویهها و اختیارات نظارتی شناخته شده است اما کمتر شاهد کاربرد آن بودهایم.
مجلس سوم و آبستراکسیون جناح راست
در مجلس سوم که اختلاف دو جناح، بالا گرفته بود انتخابات این مجلس با چالشهای جدی رو به رو شد و رد صلاحیتهای مجلس دوم خبرگان و متضرر شدن جناح چپ در آن، موجب شد طرح سه فوریتی تصویب شود که با آبستراکسیون جناح راست از تصویب این قانون جلوگیری شد.
تهدید اقلیت به آبستراکسیون در مجلس پنجم
در مجلس پنجم اکثریت راستگرا که امتدادی بر حاکمیت این جریان سیاسی در مجلس چهارم بود در کنار خود اقلیتی را یافت که وزن آن را داشت تا در تصمیمگیریها تاثیرگذار باشد، لابیگری کند و در شرایط نامناسب حداقل با آبستراکسیون جلوی تصمیمات ناموافق را بگیرد.
این اقلیت شامل نمایندگان نزدیک به کارگزاران و خط امامیهای مجمع روحانیون مبارز میشد و در مواقعی که موضوعی بر خلاف نظر این فراکسیون بود تهدید به آبستراکسیون میکردند اما این موضوع تنها در حد یک تهدید باقی ماند.
مجلس ششم و آبستراکسیون 60 نماینده مجلس
در مجلس ششم و در حالی که نمایندگان از مصونیت قضایی برخوردار بودند شصت تن از نمایندگان مجلس ششم از طرف قوه قضائیه به دادگاه فراخوانده شدند که این اقدام با آبستراکسیون (خروج از مجلس) شصت نماینده مجلس و تهدید کروبی به ترک مجلس مواجه شد.
مجلس هفتم و آبستراکسیون در پی تحقیق و تفحص از قوه قضاییه
در مجلس هفتم و در پی تصویب تحقیق و تفحص از قوه قضاییه و همچنین در زمان قرائت گزارش این تحقیق و تفحص عدهای از نمایندگان مجلس با ترک جلسه علنی اعتراض خود را نسبت به این گزارش نشان دادند.
شاید بتوان گفت که قرائت گزارش تحقیق و تفحص از قوه قضاییه اولین و آخرین آبستراکسیون مجلس هفتم را رقم زد که در آن هم نمایندگان اصولگرا و هم نمایندگان اصلاحطلب اقدام به ترک جلسه علنی کردند و با وجود از رسمیت افتادن جلسه علنی حداد عادل رییس وقت مجلس توجهی به تذکرات نکرد و قرائت این گزارش را لازم دانست.
مجلس هشتم و تهدید به آبستراکسیون
در مجلس هشتم تنها چندین بار خبر از تصمیم نمایندگان برای آبستراکسیون شنیده شد اما هیچ گاه این تهدید عملی نشد.
اولین بار در زمان معرفی وزیر ورزش و جوانان به مجلس این بحث شنیده شد. محمود احمدینژاد پس از چندین ماه تاخیر برای معرفی وزیر ورزش و جوانان، حمید سجادی را طی نامهای به مجلس در حالی وزیر ورزش معرفی کرد که در این نامه به گلایه از مصوبه مجلس در ادغام دو سازمان تربیت بدنی و ملی جوانان و تشکیل وزارت ورزش پرداخته بود. همین امر موجب شد نمایندگان که از نامه احمدینژاد به شدت عصبانی بودند تهدید کنند که در جلسه رای اعتماد به سجادی شرکت نمیکنند هر چند که نمایندگان به این تهدید خود هرگز عمل نکردند اما به سجادی رای اعتماد هم ندادند و در زمان دفاع احمدینژاد از وزیر پیشنهادی تا توانستند «دو،دو» کردند که نشان از مخالفت آنها داشت اقدامی که بعدها رهبر معظم انقلاب در جلسهای خصوصی با نمایندگان از آن انتقاد گستردهای کردند.
برای دومین بار نیز پس از تصویب استفساریه حقوق مادامالعمر کارکنان دولت در مجلس اعضای فراکسیون خط امام(ره) تهدید به آبستراکسیون کردند که با لغو این مصوبه این تهدید نیز عملی نشد.
احمدینژادِ هماهنگ با نمایندگان حامی دولت در انتظار فرج؟
اما در آخرین روزهای سال و در پی قطعی شدن حضور رییسجمهور در مجلس برای پاسخگویی به سوالات طرح معروف به سوال از رییسجمهور، حامیان دولت تهدید کردهاند که اقدام به آبستراکسیون جلسه بررسی سوال خواهند کرد.
اما چند نکته در این مورد مد نظر است:
اول آنکه طرح سوال از رییسجمهور پس از تلاش فراوان منتقدین دولت از جمله علی مطهری به جریان افتاده است و در حال حاضر از سوی مجلس عزم جدی برای مطرح کردن آن وجود دارد.
دوم آنکه چهارشنبه 24 اسفندماه آخرین روز کاری مجلس شورای اسلامی است که به رسم هرساله در چنین روزی تعداد نمایندگان غایب در جلسه علنی بیشتر از روزهای دیگر است به گونهای که نمایندگان اعلام کردهاند بیشتر آنها در ساعت 10 صبح بلیط پرواز به حوزههای انتخابیه خود را دارند، در نتیجه جلسه علنی روز چهارشنبه مجلس به خودی خود خلوت خواهد بود.
سوم آنکه در صورت عدم حضور برخی از نمایندگان به علت سفر به حوزههای انتخابیه و آبستراکسیون حامیان دولت بدون شک جلسه علنی مجلس از رسمیت خواهد افتاد چرا که در روزهای عادی جلسات علنی مجلس همواره با مشکل حد نصاب همراه بوده است.
شاید تحلیل برخی از افراد درست باشد که رییسجمهور از روی عمد روز چهارشنبه آخر سال که آخرین جلسه علنی مجلس در سال جاری برگزار میشود را برای پاسخگویی انتخاب کرده است تا شاید با حد نصاب نداشتن مجلس که احتمالا با هماهنگی فراکسیون انقلاب مجلس شکل میگیرد جلسه سوال منتفی شده و تا پایان تعطیلات سال نو هم فرجی شود!