آرتروز زانو، عارضه‌ای است که بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال، شایع است و زنان به دلیل عوامل هورمونی و ویژگی‌های اسکلتی و عضلانی خود بیش از مردان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. با این وجود، امروزه، درگیری جوانان به این بیماری یک روند رو به افزایش است، که آنها را در معرض خطر ابتلا زودرس به آرتروز زانو، قرار می‌دهد.
آرتروز زانو با علائمی مانند زانو درد، احساس سردی شدید یا سفتی در مفصل، صدای تق تق بلندی که از مفصل زانو شنیده می‌شود، احساس درد، هنگام لمس کردن ناحیه خاصی از زانو، یا تغییر شکل مفصل زانو خود را بروز می‌دهد.
برای درمان آرتروز زانو، انواع مختلفی از روش‌های درمانی، وجود دارد و بهترین گزینه درمانی بر اساس ارزیابی حرفه‌ای از وضعیت بیماری، انتخاب می‌شود. تمرینات ورزشی، تزریق اسید هیالورونیک، دارو درمانی، فیزیوتراپی و جراحی همگی گزینه‌های مناسبی هستند. پزشک متخصص، درمان مناسب و متناسب با نیاز‌های بیمار را در نظر خواهد گرفت.
علائم آرتروز زانو
بطور معمول، علائم آرتروز زانو، می‌آیند و می‌روند و این بیماری، در یک مدت زمان طولانی، به تدریج پیشرفت می‌نماید. اگر تمایل دارید که خود را از نظر ابتلا به آرتروز زانو ارزیابی کنید، علائم زیر شاخص‌های کلیدی برای این عارضه هستند:
زانو درد
اگر بیمار، در مدتی بیش از۶ ماه، دردی را در زانو احساس کند که می‌آید و می‌رود، یا اگر پس از فعالیت‌هایی که به زانو فشار وارد می‌کند، و فعالیت‌هایی که نیاز به خم کردن زانوها به مدت طولانی دارند؛ مانند: راه رفتن در مسافت‌های طولانی، نشستن به صورت چهارزانو، بالا و پایین رفتن از پله‌ها، پیاده روی یا نشستن طولانی مدت در ماشین، درد شدیدی احساس می‌کند. در مراحل اولیه این بیماری، چنین فعالیت‌هایی فقط برای مدت کوتاهی درد ایجاد می‌نمایند وسپس درد برطرف می‌گردد؛ اما زمانی که آرتروز زانو به مرحله متوسط برسد، مدت زمان احساس درد بسیار طولانی‌تر خواهد شد؛ و حتی اگر برای مدتی فشاری روی زانو وارد نشود، این درد باقی می‌ماند؛ مانند زمانی که بیمار دراز می‌کشد و یا در حالت استراحت می‌نشیند. در واقع این امکان وجود دارد که دیگر درد، به طور کامل از بین نرود.
به علاوه، هنگامی که قسمت خاصی از زانو فشار داده می‌شود درد، ایجاد خواهد شد. میزان این درد، به ناحیه‌ای که ساییدگی و پارگی در مفصل زانو رخ داده است، بستگی دارد. درد در جلوی زانو و درد در کناره‌های زانو، معمولا نشانه آرتروز است.
احساس سردی شدید و سفتی در زانو
این علائم معمولا در هنگام صبح پس از بیدار شدن بیماران از خواب، احساس می‌شوند. بیماران، متوجه سفتی در زانو می‌شوند که ممکن است منجر به قفل شدن زانو و دشواری حرکت زانوها به مدت ۳۰ دقیقه یا بیشتر شود. این احساس سفتی، ممکن است با هر بار استراحت زانو، مجددا برگردد و باعث شود که بیمار در مفصل خود، احساس سفت و سختی داشته باشد و انقباض یا خم شدن کامل زانو، غیرممکن گردد.
ایجاد صدا از مفصل زانو
بیماران در هنگام فعالیت و یا راه رفتن، و یا در هنگام خم و راست کردن خود زانو، صدای بلندی مانند شکستگی یا سائیدگی، می‌شنوند.
تغییر شکل زانو
ممکن است که بیماران متوجه شوند که زانویشان بزرگ‌تر از اندازه معمول شده است؛ و همین امر باعث ایجاد یک برآمدگی می‌گردد که موجب برخورد زانوها به هم می‌شود.
التهاب
زانو متورم و گرم خواهد شد که این امر، ممکن است به دلیل ایجاد التهاب در داخل زانو باشد. بروز این علامت، نشانه آن است که وضعیت آرتروز زانو، به مرحله متوسط نسبتا شدید رسیده است.
گزینه‌های درمانی برای آرتروز زانو
هنگامی که میزان شدت بیماری، به طور دقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، پزشک می‌تواند یک روش درمانی مناسب را توصیه کند. روش درمانی، با توجه به موقعیت منحصر به فرد بیمار انتخاب می‌شود؛ زیرا هرکسی شاخص‌ها و محدودیت‌های خود را در مورد درمان خواهد داشت.
- برنامه ورزشی مناسب که می‌تواند برای بهبود قدرت ران‌ها و سایر عضلات اطراف مفصل زانو، مفید واقع شود. این امر ضروری است؛ زیرا این عضلات، قدرت لازم برای حرکت مفصل را فراهم می‌کنند و در عین حال ضربه‌گیر هستند و از وارد شدن فشار بیش از حد روی زانو جلوگیری می‌کنند.
- درمان بیولوژیکی: یک تکنیک پزشکی است که برای درمان ناهنجاری‌های غضروف و مایع سینوویال استفاده می‌شود. این درمان شامل استفاده از تزریق اسید هیالورونیک برای تسکین درد و کاهش تنش در مفصل می‌باشد. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) ، نیز ممکن است برای دستیابی به نتایج مشابه، مورد استفاده قرار گیرد.
- درمان‌های دارویی: این درمان‌ها به صورت خوراکی و یا تزریقی تجویز می‌شوند، و برای برطرف کردن درد زانوی بیمار که بطور قابل توجهی بر زندگی روزمره او تاثیر منفی می‌گذارد؛ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- فیزیوتراپی این درمان می‌تواند به تسکین درد زانو کمک کند و شامل درمان اولتراسوند، لیزر درمانی و توانبخشی فیزیکی قبل و بعد از جراحی باشد.
- جراحی آرتروسکوپی: یک روش جراحی است که در آن یک دوربین میکروسکوپی در داخل زانو وارد می‌کنند. سپس دوربین تصاویر را به صفحه نمایش می‌فرستد تا جراحان تصویر واضحی از وضعیت داخلی زانو داشته باشند. این روش معمولاً برای درمان بیماران مبتلا به پارگی منیسک یا تاندون زانو، آسیب غضروف یا زانوهای قفل شده استفاده می‌شود، البته، چنین درمانی تنها پس از بررسی دقیق توسط متخصصان پزشکی انجام خواهد شد.
- آرتروپلاستی: گزینه درمانی دیگری برای برطرف کردن درد زانوی بیماران است. آرتوپلاستی می تواند دامنه حرکتی مفصل را افزایش دهد، بنابراین، فعالیت افرادی که از درد آرتروز رنج می برند را آسان‌تر خواهد نمود. در حال حاضر دو روش آرتروپلاستی برای بیماران وجود دارد: آرتروپلاستی کامل زانو و آرتروپلاستی یک بخش از زانو. هر یک از این روش‌ها مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند.
- جراحی تعویض مفصل زانو: برای بیماران مبتلا به آرتروز پیشرفته زانو، در نظر گرفته می‌شود. این روش درمانی، ۵۰ سال پیش شناخته شده است، و تاکنون پیشرفت‌های زیادی کرده است. امروزه بیمارانی که تعویض مفصل زانو انجام می‌دهند؛ معمولاً می‌توانند در همان روز یا یک روز بعد از جراحی راه بروند. با پیشرفته شدن تکنیک‌های جراحی، برش‌ها کوچک‌تر شده و روند بهبودی سریع‌تر است. این پیشرفت‌ها همچنین به این معنی است که جراحی تعویض مفصل زانو اکنون شامل تعویض بخشی از زانو به جای کل آن بوده و همچنین جراحی دقیق‌تر و با ابزارهای طراحی شده سفارشی و با هدایت کامپیوتری انجام می‌گردد.
باید به خاطر داشت که درد زانو و سایر علائم مرتبط با آن، به طور قابل توجهی در مورد هر بیمار، متفاوت است. به این ترتیب، افرادی که مشکوک به ابتلا به آرتروز زانو می‌باشند؛ باید به پزشک مراجعه کنند تا از غربالگری و تشخیص در همان مراحل ابتدایی اطمینان حاصل شود و انتخاب درمان مناسب بعدی را امکان پذیر گرداند. با این حال، اگر بیماران بتوانند به خوبی از سلامت خود مراقبت کنند، به این معنی که وزن بدن خود را تنظیم کنند، به طور منظم ورزش کنند تا عضلات پا تقویت شوند، و از فعالیت‌هایی که زانوها را تحت فشار بیش از حد قرار می‌دهد اجتناب نمایند، می‌توانند به طور موثری زانو درد را کاهش دهند؛ ضمن اینکه طول عمر این مفاصل حیاتی را نیز افزایش می‌دهند.