صراط: برگزاری ۲ دور مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ در آلماتی، مانور نظامی مشترک قزاقستان با ناتو موسوم به «عقاب دشت» به همراه زمزمه‌های بازنشستگی نظربایف از جمله مهمترین رخدادهای داخلی و بین‌المللی سال ۲۰۱۳ در قزاقستان است.
پس از اظهار علاقه و پیگیری‌های مقامات قزاقستان در دیدارهای مختلف در خصوص میزبانی مذاکرات ایران و ۱+۵، ایران و کشورهای اروپایی در حاشیه اجلاس مونیخ بر سر میزبانی قزاقستان به توافق رسیدند.
نشست آلماتی-1 در 25 فوریه و نشست آلماتی-2 در 5 آوریل در قزاقستان برگزار شد، البته نشست آلماتی از زاویه‌ای دیگر نیز برای ایران حائز اهمیت بود. دیدار جلیلی با رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه قزاقستان که طی آن علاوه بر موضوعات دوجانبه درباره تحولات پرشتاب منطقه‌ای نیز رایزنی شد.
همچنین در آن زمان، رئیس‌جمهور قزاقستان برای دیدار با جلیلی از پایتخت کشورش به آلماتی آمد که در عرف دیپلماتیک کم سابقه و نشان از اهمیت موضوع دارد.
در اوایل سال 2013، رئیس‌جمهور قزاقستان به منظور مقابله با فعالیت گروه‌های افراطی، قانونی را در زمینه تقویت مبارزه کشورش علیه تروریسم و افراط‌گرایی امضا کرد. در این قانون عمدتا بر تقویت اقدامات پیشگیرانه برای کاهش تهدید افراط‌گرایی و تقویت اسلام میانه‌رو و سنتی در جامعه، تمرکز شده است.
همچنین در راستای طرح دولت در استفاده از نیروگاه هسته‌ای برای کاهش مشکلات و کمبود نیروی برق در قزاقستان، طرح ساخت یک نیروگاه هسته‌ای در قزاقستان تدوین شد که در صورت احداث این نیروگاه، نخستین نیروگاه هسته‌ای در آسیای مرکزی می‌باشد. همزمان با افزایش نیاز قزاقستان به انرژی، این کشور برنامه بلندمدتی را برای ساخت نیروگاه‌های اتمی تدوین کرده و اخیراً مذاکراتی را با چند شرکت روسی و ژاپنی در این زمینه داشته است.
ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای که مورد تأکید ویژه رئیس‌جمهور قزاقستان است، وابستگی این کشور به سوخت‌های فسیلی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
موارد یاد شده در چارچوب استراتژی هسته‌ای قزاقستان، طی دو دهه اخیر یکی از مبانی اصلی سیاست‌خارجی این کشور را شکل داده است. قزاقستان هم اکنون در کِسوت یکی از کشورهای پیشرو در موضوع خلع سلاح اتمی (به زعم غربی‌ها) همواره به نشست‌های مهم هسته‌ای بین‌المللی از جمله اجلاس سران هسته‌ای در واشنگتن (2010) و سئول (2012) دعوت شده است. آستانه نیز توانسته به خوبی از این ظرفیت در جهت ارتقاء جایگاه بین‌المللی خود استفاده کند تا جایی که برای اولین‌بار نظربایف به اجلاس سران G20 در سال 2013 دعوت شد.
روابط روسیه و قزاقستان
در این سال روابط روسیه و قزاقستان، هم‌پیمانان قدیمی نیز با فراز و فرودهای زیادی همراه بود، عمده‌ترین عامل اختلاف این دو کشور بر سر پایگاه فضایی بایکانور بود.
مسکو موضع قزاقستان در ممانعت استفاده از مجتمع بایکانور را غیرحقوقی می‌دانست و صراحتاً تهدید کرده بود در صورت اصرار آستانه بر تحدید پرتاب‌های فضایی روسیه در سال 2013، این کشور در همکاری‌های خود با قزاقستان در پروژه‌های مشترک بازنگری خواهدکرد. روسیه مشخصاً از پروژه بایتِریک (سپیدار) نام برده که از اهمیت خاصی برای قزاقستان برخوردار بود.
ظاهراً آستانه در بررسی برنامه فعالیت‌های بایکانور، درخواست روسیه برای پرتاب 17 موشک پروتون در سال 2013 را به 12 عدد کاهش داده‌است. این میزان در سال گذشته میلادی 14 پرتاب بود.
کاهش این تعداد پرتاب به لغو 5 برنامه فضایی و ضرر نیم میلیاردی روسیه منجر می‌شد. هرچند در ژانویه 2013، رؤسای‌جمهوری روسیه و قزاقستان بعد از مذاکرات خود در کرملین اعلام کردند که به راه‌حلی مورد قبول هر دو طرف در مورد استفاده مشترک از ایستگاه فضایی بایکانور در خاک قزاقستان دست یافته‌اند و روسیه پایگاه فضایی بایکانور را تا سال 2050 میلادی تمدید اجاره کرد.
در فوریه 2013 همچنین، شرکت کانادایی «اورانیوم وان» که مسئولیت استخراج بخش اعظم اورانیوم قزاقستان را بر عهده داشت، همه سهام خود را با مبلغی حدود ۲ میلیارد دلار به شرکت «روس اتم» روسیه فروخت. بدین ترتیب استخراج اورانیوم قزاقستان به طور کامل تحت نظر روسیه قرار گرفت. هرچند مقامات روسیه در این‌باره اعلام کردند که این موضوع در روابط بین روسیه و قزاقستان خللی وارد نخواهد کرد و دو کشور در نهایت تفاهم و تعامل دوجانبه به روابط خود ادامه خواهند داد.
از دیگر تحولات مهم سال گذشته در روابط روسیه و قزاقستان را می‌توان امضای «توافقنامه حسن همجواری و روابط نزدیک در قرن 21» توسط ولادیمیر پوتین و نورسلطان نظربایف، رؤسای‌جمهور روسیه و قزاقستان، در 11 نوامبر دانست. قرار است روابط بین دو کشور در بسیاری از حوزه‌ها بر پایه این سند تعریف و تعیین شود.
روابط چین و قزاقستان در سال 2013
چین در ادامه سیاست‌های نفوذی در بازار انرژی و سرمایه‌ای آسیای مرکزی در ماه آوریل موفق شد قراردادی تجاری با ارزش 40 میلیارد دلار با قزاقستان منعقد کند. این موضوع در ملاقات «سی سیزیپین» رئیس‌جمهور چین در ملاقات با نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان که در ماه آوریل انجام شد، مورد توافق قرار گرفت.
سفر رئیس جمهور چین به قزاقستان که در ماه سپتامبر، انجام پذیرفت از این جهت که نخستین سفر وی به قزاقستان بود، از اهمیت بسیار زیادی برای دو کشور برخوردار بود. در این دیدارها دو طرف بر تحکیم روابط و همکاری راهبردی همه جانبه بین دو کشور تأکید کردند.
قزاقستان و ناتو
رئیس‌جمهور قزاقستان در همایش وزرای خارجه آسیا که تحت عنوان «نقش آسیای مرکزی در مسائل افغانستان» در آلماتی پایتخت این کشور برگزار شد، از تلاش کشورش برای افزایش ظرفیت ترانزیت محموله‌های ناتو به مقصد افغانستان خبر داد.
در حالی که مسکو شریک اول آستانه در زمینه همکاری‌های نظامی محسوب می‌شود، دولت قزاقستان مانور نظامی مشترک با ناتو موسوم به «عقاب دشت» را در ماه آگوست و در مجموعه نظامی «ایلیسکی» در نزدیکی آلماتی برگزار کرد.
نیروهای مسلح قزاقستان، آمریکا و انگلیس در آگوست (مردادماه) تمریناتی موسوم به «عقاب دشت» را برگزار کردند که این تمرینات در چارچوب توافقنامه قزاقستان و ناتو در تاریخ 31 ژانویه 2006 تحت عنوان «مشارکت برای صلح» انجام شد.
در این مانور 1260 نظامی از قزاقستان، آمریکا، انگلیس، ایتالیا، سوئیس، لیتوانی، تاجیکستان و قرقیزستان حضور داشتند و ناظرانی از اسپانیا، آلمان، بلاروس و اوکراین عملکرد نیروها را ارزیابی می‌کردند.
وزارت دفاع قزاقستان و بخش همگرایی و مشارکت نظامی ناتو، هدف از برگزاری آن را بهبود قابلیت‌های نیروهای حاضر از جمله گردان «کازبات» قزاقستان، جهت مشارکت در عملیات حفظ صلح بین‌المللی اعلام کردند. نحوه مقابله با تهدیدات ناشی از تروریسم نیز بخش دیگری از تمرین نظامی امسال بود.
همچنین در سپتامبر، برخی منابع خبری از تصمیم رئیس‌جمهوری قراقستان که به مدت 24 سال قدرت را در این کشور در اختیار دارد، مبنی بر بازنشستگی و واگذاری قدرت، خبر دادند، این در حالی است که ماه مارس، رئیس‌جمهور قزاقستان در سفری محرمانه برای درمان بیماری سرطان مثانه خود در یکی از بیمارستان‌های اسرائیل، به این سرزمین اشغالی سفر کرده بود.
پس از اظهار علاقه و پیگیری‌های مقامات قزاقستان در دیدارهای مختلف در خصوص میزبانی مذاکرات ایران و ۱+۵، ایران و کشورهای اروپایی در حاشیه اجلاس مونیخ بر سر میزبانی قزاقستان به توافق رسیدند.
نشست آلماتی-1 در 25 فوریه و نشست آلماتی-2 در 5 آوریل در قزاقستان برگزار شد، البته نشست آلماتی از زاویه‌ای دیگر نیز برای ایران حائز اهمیت بود. دیدار جلیلی با رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه قزاقستان که طی آن علاوه بر موضوعات دوجانبه درباره تحولات پرشتاب منطقه‌ای نیز رایزنی شد.
همچنین در آن زمان، رئیس‌جمهور قزاقستان برای دیدار با جلیلی از پایتخت کشورش به آلماتی آمد که در عرف دیپلماتیک کم سابقه و نشان از اهمیت موضوع دارد.
در اوایل سال 2013، رئیس‌جمهور قزاقستان به منظور مقابله با فعالیت گروه‌های افراطی، قانونی را در زمینه تقویت مبارزه کشورش علیه تروریسم و افراط‌گرایی امضا کرد. در این قانون عمدتا بر تقویت اقدامات پیشگیرانه برای کاهش تهدید افراط‌گرایی و تقویت اسلام میانه‌رو و سنتی در جامعه، تمرکز شده است.
همچنین در راستای طرح دولت در استفاده از نیروگاه هسته‌ای برای کاهش مشکلات و کمبود نیروی برق در قزاقستان، طرح ساخت یک نیروگاه هسته‌ای در قزاقستان تدوین شد که در صورت احداث این نیروگاه، نخستین نیروگاه هسته‌ای در آسیای مرکزی می‌باشد. همزمان با افزایش نیاز قزاقستان به انرژی، این کشور برنامه بلندمدتی را برای ساخت نیروگاه‌های اتمی تدوین کرده و اخیراً مذاکراتی را با چند شرکت روسی و ژاپنی در این زمینه داشته است.
ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای که مورد تأکید ویژه رئیس‌جمهور قزاقستان است، وابستگی این کشور به سوخت‌های فسیلی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
موارد یاد شده در چارچوب استراتژی هسته‌ای قزاقستان، طی دو دهه اخیر یکی از مبانی اصلی سیاست‌خارجی این کشور را شکل داده است. قزاقستان هم اکنون در کِسوت یکی از کشورهای پیشرو در موضوع خلع سلاح اتمی (به زعم غربی‌ها) همواره به نشست‌های مهم هسته‌ای بین‌المللی از جمله اجلاس سران هسته‌ای در واشنگتن (2010) و سئول (2012) دعوت شده است. آستانه نیز توانسته به خوبی از این ظرفیت در جهت ارتقاء جایگاه بین‌المللی خود استفاده کند تا جایی که برای اولین‌بار نظربایف به اجلاس سران G20 در سال 2013 دعوت شد.
روابط روسیه و قزاقستان
در این سال روابط روسیه و قزاقستان، هم‌پیمانان قدیمی نیز با فراز و فرودهای زیادی همراه بود، عمده‌ترین عامل اختلاف این دو کشور بر سر پایگاه فضایی بایکانور بود.
مسکو موضع قزاقستان در ممانعت استفاده از مجتمع بایکانور را غیرحقوقی می‌دانست و صراحتاً تهدید کرده بود در صورت اصرار آستانه بر تحدید پرتاب‌های فضایی روسیه در سال 2013، این کشور در همکاری‌های خود با قزاقستان در پروژه‌های مشترک بازنگری خواهدکرد. روسیه مشخصاً از پروژه بایتِریک (سپیدار) نام برده که از اهمیت خاصی برای قزاقستان برخوردار بود.
ظاهراً آستانه در بررسی برنامه فعالیت‌های بایکانور، درخواست روسیه برای پرتاب 17 موشک پروتون در سال 2013 را به 12 عدد کاهش داده‌است. این میزان در سال گذشته میلادی 14 پرتاب بود.
کاهش این تعداد پرتاب به لغو 5 برنامه فضایی و ضرر نیم میلیاردی روسیه منجر می‌شد. هرچند در ژانویه 2013، رؤسای‌جمهوری روسیه و قزاقستان بعد از مذاکرات خود در کرملین اعلام کردند که به راه‌حلی مورد قبول هر دو طرف در مورد استفاده مشترک از ایستگاه فضایی بایکانور در خاک قزاقستان دست یافته‌اند و روسیه پایگاه فضایی بایکانور را تا سال 2050 میلادی تمدید اجاره کرد.
در فوریه 2013 همچنین، شرکت کانادایی «اورانیوم وان» که مسئولیت استخراج بخش اعظم اورانیوم قزاقستان را بر عهده داشت، همه سهام خود را با مبلغی حدود ۲ میلیارد دلار به شرکت «روس اتم» روسیه فروخت. بدین ترتیب استخراج اورانیوم قزاقستان به طور کامل تحت نظر روسیه قرار گرفت. هرچند مقامات روسیه در این‌باره اعلام کردند که این موضوع در روابط بین روسیه و قزاقستان خللی وارد نخواهد کرد و دو کشور در نهایت تفاهم و تعامل دوجانبه به روابط خود ادامه خواهند داد.
از دیگر تحولات مهم سال گذشته در روابط روسیه و قزاقستان را می‌توان امضای «توافقنامه حسن همجواری و روابط نزدیک در قرن 21» توسط ولادیمیر پوتین و نورسلطان نظربایف، رؤسای‌جمهور روسیه و قزاقستان، در 11 نوامبر دانست. قرار است روابط بین دو کشور در بسیاری از حوزه‌ها بر پایه این سند تعریف و تعیین شود.
روابط چین و قزاقستان در سال 2013
چین در ادامه سیاست‌های نفوذی در بازار انرژی و سرمایه‌ای آسیای مرکزی در ماه آوریل موفق شد قراردادی تجاری با ارزش 40 میلیارد دلار با قزاقستان منعقد کند. این موضوع در ملاقات «سی سیزیپین» رئیس‌جمهور چین در ملاقات با نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان که در ماه آوریل انجام شد، مورد توافق قرار گرفت.
سفر رئیس جمهور چین به قزاقستان که در ماه سپتامبر، انجام پذیرفت از این جهت که نخستین سفر وی به قزاقستان بود، از اهمیت بسیار زیادی برای دو کشور برخوردار بود. در این دیدارها دو طرف بر تحکیم روابط و همکاری راهبردی همه جانبه بین دو کشور تأکید کردند.
قزاقستان و ناتو
رئیس‌جمهور قزاقستان در همایش وزرای خارجه آسیا که تحت عنوان «نقش آسیای مرکزی در مسائل افغانستان» در آلماتی پایتخت این کشور برگزار شد، از تلاش کشورش برای افزایش ظرفیت ترانزیت محموله‌های ناتو به مقصد افغانستان خبر داد.
در حالی که مسکو شریک اول آستانه در زمینه همکاری‌های نظامی محسوب می‌شود، دولت قزاقستان مانور نظامی مشترک با ناتو موسوم به «عقاب دشت» را در ماه آگوست و در مجموعه نظامی «ایلیسکی» در نزدیکی آلماتی برگزار کرد.
نیروهای مسلح قزاقستان، آمریکا و انگلیس در آگوست (مردادماه) تمریناتی موسوم به «عقاب دشت» را برگزار کردند که این تمرینات در چارچوب توافقنامه قزاقستان و ناتو در تاریخ 31 ژانویه 2006 تحت عنوان «مشارکت برای صلح» انجام شد.
در این مانور 1260 نظامی از قزاقستان، آمریکا، انگلیس، ایتالیا، سوئیس، لیتوانی، تاجیکستان و قرقیزستان حضور داشتند و ناظرانی از اسپانیا، آلمان، بلاروس و اوکراین عملکرد نیروها را ارزیابی می‌کردند.
وزارت دفاع قزاقستان و بخش همگرایی و مشارکت نظامی ناتو، هدف از برگزاری آن را بهبود قابلیت‌های نیروهای حاضر از جمله گردان «کازبات» قزاقستان، جهت مشارکت در عملیات حفظ صلح بین‌المللی اعلام کردند. نحوه مقابله با تهدیدات ناشی از تروریسم نیز بخش دیگری از تمرین نظامی امسال بود.
همچنین در سپتامبر، برخی منابع خبری از تصمیم رئیس‌جمهوری قراقستان که به مدت 24 سال قدرت را در این کشور در اختیار دارد، مبنی بر بازنشستگی و واگذاری قدرت، خبر دادند، این در حالی است که ماه مارس، رئیس‌جمهور قزاقستان در سفری محرمانه برای درمان بیماری سرطان مثانه خود در یکی از بیمارستان‌های اسرائیل، به این سرزمین اشغالی سفر کرده بود.