صراط: در جدیدترین تحولات جاری در عرصه سیاسی سوریه، اواخر هفته گذشته پارلمان این کشور آغاز نام‌نویسی در انتخابات ریاست جمهوری سوریه را اعلام کرد تا این کشور به طور رسمی خود را برای برگزاری این انتخابات آماده کند.
اعلام این خبر واکنش منفی کشورهای دشمن سوریه از جمله آمریکا را به دنبال داشت و حتی در سخنانی رابرت فورد، سفیر سابق آمریکا در دمشق با بیان اینکه اوضاع جاری در سوریه و قرار داشتن برخی از مناطق این کشور در دست گروه‌های مسلح امکان برگزاری چنین انتخاباتی را فراهم نمی‌کند، بار دیگر بر مطرح بودن گزینه نظامی در بحران سوریه سخن گفت.
پافشاری نظام سوریه در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مخالفت کشورهای دشمن دمشق در برگزاری چنین انتخاباتی سناریوهایی را پیش روی سوریه و بحران این کشور مطرح می‌کند که در زیر به آن پرداخته می‌شود.
افزایش حمایت از گروه‌های مسلح برای تغییر واقعیت‌های جاری
براثر فشارهای عربستان سعودی بر دولت آمریکا جهت ایجاد تغییراتی در موازنه میدانی حاکم بر سوریه و تغییر واقعیت‌ها و حقایق جاری در آن، سازمان اطلاعات و جاسوسی آمریکا موسوم به «سازمان سیا» برنامه جدیدی را برای حمایت از گروه‌های مسلح فعال در سوریه وضع کرد.
منابع آگاه درباره این برنامه توضیح می‌دهند که مهمترین بندهای این برنامه به شرح زیر است:
- آموزش ماهیانه 600 تروریست توسط نظامیان آمریکایی در پایگاه‌های آموزشی که در هر یک از کشورهای قطر و اردن و شمال عربستان سعودی ایجاد شده‌اند.
- سازمان سیا بر این برنامه جدید اشراف و نظارت مستقیم خواهد داشت و دایره و گستره برنامه کنونی را که اکنون بر آن اشراف و نظارت دارد، توسعه خواهد داد.
- واشنگتن نیروهای نظامی و مربیان بیشتری را برای آموزش عناصر تروریستی تحت عنوان نیروهای ویژه اختصاص خواهد داد که مورد استقبال معارضان سوری نیز می‌باشد.
- افزایش کمک‌های نظامی عربستان سعودی به گروه‌های مسلح، به گونه‌ای که این سلاح‌ها در این مرحله موشک‌های ضد هواپیما را نیز در برخواهد گرفت تا به این طریق مانع حملات نیروی هوایی ارتش سوریه بر مواضع و پایگاه‌های گروه‌های مسلح شود. در اولین مرحله از ارسال این کمک‌ها 5 سکوی پرتاب موشک در اختیار گروه‌های مسلح قرار خواهد گرفت.
- آموزش عناصر مسلح با تحقیق و بازجویی از این عناصر صورت می‌گیرد تا مبادا به گروه‌های تندرو تکفیری وابسته باشند. بر این اساس عربستان موافقت کرد تا اعضای هر یک از گروه‌های تروریستی جنبش آزادگان شام و جبهة‌النصرة و داعش در این آموزش‌ها قرار نگیرند.
- قطر موافقت کرد تا حمایت‌های مالی خود از گروه موسوم به «جبهه اسلامی» را متوقف کند. چون آشکار شد تمام این کمک‌های مالی به دست گروه‌های وابسته به گروه تروریستی القاعده در سوریه می‌رسد.
این سناریو هشدار «آن پترسون»، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورمیانه را به واشنگتن درباره رسیدن این سلاح‌ها به دست گروه‌های تروریستی وابسته به القاعده را در پی داشت، به ویژه آنکه این گروه‌ها اکنون تلاش می‌کنند تا سوریه را به مامن و پناهگاه خویش تبدیل کنند و این خطری واقعی و حقیقی برای آینده کشورهای منطقه از جمله شیوخ عرب خلیج فارس به دنبال دارد.
بر این اساس کارشناسان سناریوهایی را پیش روی آینده سوریه مطرح می‌کنند که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد. لازم به ذکر است که اشاره به این سناریوها به معنای تایید آنها نیست.
سناریو اول: پیروزی بشار اسد
این سناریو برای حامیان نظام سوریه و شخص «بشار اسد» مانند روسیه و ایران و حزب الله سناریو غیر ممکن و سختی به نظر نمی‌رسد، اگر چه هم اکنون ارتش و نظام سوریه کنترل مناطق شرقی و شمالی را در دست ندارد.
سناریو دوم: پیروزی معارضان میانه رو
این سناریو نیازمند آن است که کشورهای حامی سوریه، حمایت‌های خود را از این کشور متوقف و در عین حال اقلیت علوی ساکن در سوریه را قانع کنند که در صورت عدم پیروزی در انتخابات باز در امنیت کامل قرار خواهند داشت.
این سناریو سناریویی به نظر می‌رسد که محقق شدن آن بسیار سخت است، چون صفوف معارضان سوری به طور عام به شدت منفک و از هم گیسخته است و گروه‌های تروریستی تکفیری نیز به شدت در گروه‌های معارض سوری نفوذ کرده‌اند.
سناریو سوم: پیروزی گروه‌های تروریستی تکفیری تندرو
بدون تردید محقق شدن چنین سناریویی فضایی از انتقام جویی و کینه توزی و تشدید درگیری‌ها و منازعات انتقامجویانه در سوریه را به دنبال خواهد داشت که آوارگی بیش از پیش سوری‌ها و ویرانی و نابودی بیشتر سوریه به دست گروه‌های وابسته به القاعده را در این کشور به دنبال دارد.
سناریو چهارم: موازنه قوا
در این سناریو فرض بر این گرفته شده که هر یک از طرف‌های درگیر در جنگ سوریه از تسلط بر بخش اعظم سوریه ناتوان باشند. در این صورت می‌توان گفت که طرف‌های درگیر به بیش از پیش به یافتن راه حلی سیاسی برای بحران سوریه گرایش پیدا خواهند کرد و این گزینه را با جدیت بیشتر دنبال خواهند کرد.
سناریو پنجم: تقسیم سوریه
در صورتی که بحران سوریه ادامه یابد، نظام اسد که مورد حمایت علوی‌ها و بسیاری از مسیحیان سوریه و بخشی از قابل توجهی از سنی‌های سوری است، تسلط خود بر دمشق و مناطق اطراف آن و مناطق ساحلی را حفظ خواهد کرد.
در مقابل نیز معارضان مناطقی از شمال غربی سوریه تا مرزهای عراق را از آن خود خواهند کرد که مورد حمایت کشورهایی همانند عربستان سعودی و قطر و ترکیه است. در حالی‌که کردها نیز تلاش خواهند کرد تا موجودیت مستقلی را در شمال شرقی سوریه و هم مرز با کردستان عراق ایجاد کنند.
سناریو ششم: منازعه منطقه‌ای
در صورتی‌که کشورهای خارجی و فتنه‌گر به فتنه انگیزی‌های خود در منطقه ادامه دهند، منطقه در آستانه جنگی سنی – شیعی قرار خواهد گرفت، به ویژه آنکه شاهد هستیم گروه‌های افراطی وابسته به القاعده و همچنین گروه داعش به شدت در کشورهایی همچون سوریه و عراق و لبنان نفوذ کرده است و زمینه را هر لحظه بیش از گذشته برای چنین نزاعی آماده می‌کنند.
سناریو هفتم: ایجاد هرج و مرج
در این سناریو پیش بینی می‌شود که سوریه به سومالی دوم تبدیل شود و آن در صورتی است که درگیری‌ها در این کشور ادامه یابد و نظام سوریه توان مقابله با گروه‌های مسلح را نداشته باشد.
در این صورت باید شاهد شکل‌گیری طیفی در کشور سوریه تحت عنوان تاجران جنگ و سلاح باشیم و آنها به موجب منافع خود ادامه جنگ در سوریه را بهتر از پایان آن ملاحظه کنند.
در این صورت باید در انتظار از بین رفتن تمام زیر ساخت‌ها و تاسیسات زیر بنایی سوریه و موسسات و دستگاه‌های آن و یا افتادن آنها به دست گروه‌های مسلح تکفیری از جمله تروریست‌های چچنی باشیم.
اعلام این خبر واکنش منفی کشورهای دشمن سوریه از جمله آمریکا را به دنبال داشت و حتی در سخنانی رابرت فورد، سفیر سابق آمریکا در دمشق با بیان اینکه اوضاع جاری در سوریه و قرار داشتن برخی از مناطق این کشور در دست گروه‌های مسلح امکان برگزاری چنین انتخاباتی را فراهم نمی‌کند، بار دیگر بر مطرح بودن گزینه نظامی در بحران سوریه سخن گفت.
پافشاری نظام سوریه در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مخالفت کشورهای دشمن دمشق در برگزاری چنین انتخاباتی سناریوهایی را پیش روی سوریه و بحران این کشور مطرح می‌کند که در زیر به آن پرداخته می‌شود.
افزایش حمایت از گروه‌های مسلح برای تغییر واقعیت‌های جاری
براثر فشارهای عربستان سعودی بر دولت آمریکا جهت ایجاد تغییراتی در موازنه میدانی حاکم بر سوریه و تغییر واقعیت‌ها و حقایق جاری در آن، سازمان اطلاعات و جاسوسی آمریکا موسوم به «سازمان سیا» برنامه جدیدی را برای حمایت از گروه‌های مسلح فعال در سوریه وضع کرد.
منابع آگاه درباره این برنامه توضیح می‌دهند که مهمترین بندهای این برنامه به شرح زیر است:
- آموزش ماهیانه 600 تروریست توسط نظامیان آمریکایی در پایگاه‌های آموزشی که در هر یک از کشورهای قطر و اردن و شمال عربستان سعودی ایجاد شده‌اند.
- سازمان سیا بر این برنامه جدید اشراف و نظارت مستقیم خواهد داشت و دایره و گستره برنامه کنونی را که اکنون بر آن اشراف و نظارت دارد، توسعه خواهد داد.
- واشنگتن نیروهای نظامی و مربیان بیشتری را برای آموزش عناصر تروریستی تحت عنوان نیروهای ویژه اختصاص خواهد داد که مورد استقبال معارضان سوری نیز می‌باشد.
- افزایش کمک‌های نظامی عربستان سعودی به گروه‌های مسلح، به گونه‌ای که این سلاح‌ها در این مرحله موشک‌های ضد هواپیما را نیز در برخواهد گرفت تا به این طریق مانع حملات نیروی هوایی ارتش سوریه بر مواضع و پایگاه‌های گروه‌های مسلح شود. در اولین مرحله از ارسال این کمک‌ها 5 سکوی پرتاب موشک در اختیار گروه‌های مسلح قرار خواهد گرفت.
- آموزش عناصر مسلح با تحقیق و بازجویی از این عناصر صورت می‌گیرد تا مبادا به گروه‌های تندرو تکفیری وابسته باشند. بر این اساس عربستان موافقت کرد تا اعضای هر یک از گروه‌های تروریستی جنبش آزادگان شام و جبهة‌النصرة و داعش در این آموزش‌ها قرار نگیرند.
- قطر موافقت کرد تا حمایت‌های مالی خود از گروه موسوم به «جبهه اسلامی» را متوقف کند. چون آشکار شد تمام این کمک‌های مالی به دست گروه‌های وابسته به گروه تروریستی القاعده در سوریه می‌رسد.
این سناریو هشدار «آن پترسون»، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورمیانه را به واشنگتن درباره رسیدن این سلاح‌ها به دست گروه‌های تروریستی وابسته به القاعده را در پی داشت، به ویژه آنکه این گروه‌ها اکنون تلاش می‌کنند تا سوریه را به مامن و پناهگاه خویش تبدیل کنند و این خطری واقعی و حقیقی برای آینده کشورهای منطقه از جمله شیوخ عرب خلیج فارس به دنبال دارد.
بر این اساس کارشناسان سناریوهایی را پیش روی آینده سوریه مطرح می‌کنند که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد. لازم به ذکر است که اشاره به این سناریوها به معنای تایید آنها نیست.
سناریو اول: پیروزی بشار اسد
این سناریو برای حامیان نظام سوریه و شخص «بشار اسد» مانند روسیه و ایران و حزب الله سناریو غیر ممکن و سختی به نظر نمی‌رسد، اگر چه هم اکنون ارتش و نظام سوریه کنترل مناطق شرقی و شمالی را در دست ندارد.
سناریو دوم: پیروزی معارضان میانه رو
این سناریو نیازمند آن است که کشورهای حامی سوریه، حمایت‌های خود را از این کشور متوقف و در عین حال اقلیت علوی ساکن در سوریه را قانع کنند که در صورت عدم پیروزی در انتخابات باز در امنیت کامل قرار خواهند داشت.
این سناریو سناریویی به نظر می‌رسد که محقق شدن آن بسیار سخت است، چون صفوف معارضان سوری به طور عام به شدت منفک و از هم گیسخته است و گروه‌های تروریستی تکفیری نیز به شدت در گروه‌های معارض سوری نفوذ کرده‌اند.
سناریو سوم: پیروزی گروه‌های تروریستی تکفیری تندرو
بدون تردید محقق شدن چنین سناریویی فضایی از انتقام جویی و کینه توزی و تشدید درگیری‌ها و منازعات انتقامجویانه در سوریه را به دنبال خواهد داشت که آوارگی بیش از پیش سوری‌ها و ویرانی و نابودی بیشتر سوریه به دست گروه‌های وابسته به القاعده را در این کشور به دنبال دارد.
سناریو چهارم: موازنه قوا
در این سناریو فرض بر این گرفته شده که هر یک از طرف‌های درگیر در جنگ سوریه از تسلط بر بخش اعظم سوریه ناتوان باشند. در این صورت می‌توان گفت که طرف‌های درگیر به بیش از پیش به یافتن راه حلی سیاسی برای بحران سوریه گرایش پیدا خواهند کرد و این گزینه را با جدیت بیشتر دنبال خواهند کرد.
سناریو پنجم: تقسیم سوریه
در صورتی که بحران سوریه ادامه یابد، نظام اسد که مورد حمایت علوی‌ها و بسیاری از مسیحیان سوریه و بخشی از قابل توجهی از سنی‌های سوری است، تسلط خود بر دمشق و مناطق اطراف آن و مناطق ساحلی را حفظ خواهد کرد.
در مقابل نیز معارضان مناطقی از شمال غربی سوریه تا مرزهای عراق را از آن خود خواهند کرد که مورد حمایت کشورهایی همانند عربستان سعودی و قطر و ترکیه است. در حالی‌که کردها نیز تلاش خواهند کرد تا موجودیت مستقلی را در شمال شرقی سوریه و هم مرز با کردستان عراق ایجاد کنند.
سناریو ششم: منازعه منطقه‌ای
در صورتی‌که کشورهای خارجی و فتنه‌گر به فتنه انگیزی‌های خود در منطقه ادامه دهند، منطقه در آستانه جنگی سنی – شیعی قرار خواهد گرفت، به ویژه آنکه شاهد هستیم گروه‌های افراطی وابسته به القاعده و همچنین گروه داعش به شدت در کشورهایی همچون سوریه و عراق و لبنان نفوذ کرده است و زمینه را هر لحظه بیش از گذشته برای چنین نزاعی آماده می‌کنند.
سناریو هفتم: ایجاد هرج و مرج
در این سناریو پیش بینی می‌شود که سوریه به سومالی دوم تبدیل شود و آن در صورتی است که درگیری‌ها در این کشور ادامه یابد و نظام سوریه توان مقابله با گروه‌های مسلح را نداشته باشد.
در این صورت باید شاهد شکل‌گیری طیفی در کشور سوریه تحت عنوان تاجران جنگ و سلاح باشیم و آنها به موجب منافع خود ادامه جنگ در سوریه را بهتر از پایان آن ملاحظه کنند.
در این صورت باید در انتظار از بین رفتن تمام زیر ساخت‌ها و تاسیسات زیر بنایی سوریه و موسسات و دستگاه‌های آن و یا افتادن آنها به دست گروه‌های مسلح تکفیری از جمله تروریست‌های چچنی باشیم.