صراط: فیلم سینمایی محمد رسول الله(ص) که سالها زمان و هزینه های فراوان برای ساخت آن صرف شده است، بالاخره در ایام میلاد امام رضا(ع) اکران شد و با استقبال تماشاچیان داخلی و خارجی مواجه گردید.
متن زیر نقدی است که یک فعال هنری با سابقه، بر این اثر ماندگار نوشته است:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: جعفرتارین (تهیه کننده و کارگردان)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بتازگی کار ساخت فیلم مستندی 3 ساعت و10
دقیقه ای درباره معرفی مذهب تشیع و شیعیان جهان را به پایان برده ام. وقتی
این فیلم را در محضر یکی از رهبران فرهنگی جامعه و مسئول بلند پایه ای در
نظام و کشورعزیزمان به نمایش گذاشته شد. در دقایق ابتدایی این مستند(جذاب
بنا به قول کارشناسان ) به دلیل سندیت، صحنه ای کوتاه ازیک فیلمخارجی را
انتخاب کردم ، ایشان فرمودند : در فیلم معرفی شیعه از تصاویری که مال ما
باشد استفاده کنیم ، فیلمی که همه اش توسط ما ساخته شده و شیعی ایرانی باشد
.
محصولات فرهنگی، هنری، اقتصادی، علمی زمانی جزو افتخارات یک ملت
محسوب می شود که توسط این کشور تولید شده باشد . ضمنا مقتصیات هم باید سبک
سنگین شوند ، مثلا یک فعالیت کلیدی بی همانند، که هنرمندان ایرانی ،
توانایی اجرایی آن را ندارند ، بله قابل اغماض است.
اهم فعالیت های
کلیدی فیلم محمد «ص» اکثرا همانند آن توسط هنرمندان ایرونی قابل اجرا
است.اما نمونه بارزولازمبه بهره برداری از منابع انسانی خارجی ، هنرمندی و
ابداع اسکات ابتون اندرسون، و همچنیناستفانو کریدوری ، در ارائه صحنه
تقریبا جذاب پرنده های ابابیل جنگ ابرهه - صحنه های زیبا ومعنوی آسمان شب -
صحنه کوبیده شدن امواج دریا زمانیکه محمد «ص»درعمق تصویرافه ای ، برفراز
صخره هنگام شکسته شدن بت روستای ماهی گیران قحطی زده ، دیده می شود...این
جلوه های ویژه (اسپشال افکت) بصری و میدانی، زبان تصویری موفق فیلم محمد
«ص» است .
)poV(و نمای ، های انگل جنگ ابرهه منتهی می شود، ونیز (E.L.S)نماهای فیکس ، تراکها ، هلی شات ها ، و دیتل شاتهایی که به
تصویراز
نگاه محمد «ص» هنگامی که کعبه را از لای دو انگشت مبارک می بیند، کلوز آب
چهره های نورانی عبدالمطلب ، بحیرا ، حمزه و ابوطالب (زمان پیری) پرتره
هایی است که قاب بندی این نماهای بسته به شکل کارت پستال درآمده ... نتیجتا
باید گفت کهالحق دوربین ویتوریو استراریو ، معنویت و رحمانیت و رافت را
بصری کرد . فریم فریم یا هر کدام از نماهایی که ویتوریو استرایو از ویزور
خود می بیند ،همچون اتود یک تابلوی مینیاتوری است . مینیاتوری، که از مولفه
های رنگ شرقی و خطوط ملایم و منحنی تشکیل شده است .
این تابلوی مینیا
توری جذاب ، هنگامی خود را بیشتر نمایان می سازد که در جوار نماهای خشن
قرار می گیرد : نماهای زنده به گور کردن - نواختی شلاق ظلم- سنگ باران کردن
محمد«ص» که انسانی را در پناه گرفته و سپرش شده - دیالوگ پر از کینه
ابولهب با ام جمیل ... ونیز تمایز این نماهای جذاب و معنوی عبدالمطلب ، در
دیدار با استکبار و غرور ابرهه ، بیشتر خود را نمود داده است.
بله ، فیلمبرداری فیلم محمد «ص» شاه کاریست قابل تمجید ، ولی این فعالیت ، از پس یک فیلمبردار ایرونی نیز بر می آید.
نقش
میلین کرکا کلوکویچبه عنوان طراح دکور، در انتخاب مواد و مصالح و ارائه ی
المانهای دکوری ، مطابق موقعیت جغرافیایی صدر اسلام ، در آماده سازی لوکیشن
ها و بازسازی آن نیز دقت کامل به عمل آورده است.
در طراحی صحنه فیلمها و
سریالها ، چون معمولا از تمای ابعاد هر المان دکوری، تصویر برداری نمی شود
، لذا از دو بعد : نمایاصلی(روبرو) و جانبی استفاده می کنند، ولی پلانهای
فیلم محمد «ص» به گونه ای دکوپاژ شد که از چهار وجه و گاهی با نمای هلی شات
،هر پنج وجه ، به تصویر کشیده می شود.لذا در اشل ها ، جنس ماتریال دکوری و
سازه های محکم آن باید دقت زیادی بعمل آید.
لباس ، دکورها ، اکسسوار
وطراحی صحنه باز هم جای بحث دارد . اما به بررسی فعالیت طراحی دکور میلین
کرکا کلوکویچاکتفا می کنم ،با این اعتقاد که ، دکوراتیوهای ایرونی، از پس
آنچه در فیلم محمد «ص» دیدیم برمی آیند.
سه ساعت مدت فیلم محمد «ص»،
نشان دهنده کش دادن صحنه ها و اطاله پلانها نیست. قیچی تدوین روبرتو
پرپینانیفعال بوده و ایجاز و تمپو و ریتم مونتاژ رعایت شده است . اما سکته
هایی و ابهام و خلا هایی در فیلم دیده می شود که مبین موارد ذیل است :
1-
احتمالا سناریویی که به تصویر کشیده شده است بیش از سه ساعت بوده لذا در
کم کردن مدت آن از سوی روبرتو بد سلیقگی شده ومنجر به نقص واقعه ها ونتیجتا
ابهام هایی درروند فیلم گردید .
2- فیلم ، از مجموعه وقایع و رویدادهایی تالیف شده است ، اما هر کدام در جای خود می تواند یک فیلم سینمایی باشد.
3-
روبرتو، این وقایع مهم تاریخی را با کراس فید ، از هم جدا سازی کرده است .
با دیدن فیدها ، افت فشار برای تماشاگر ایجاد می شود که :نکنه فیلم پایان
پذیرفته ،واین امر نشان دهنده تعلیق و کشش است. اما واقعه ای دیگرشروع می
شود . البته مونتاژ و چیدمان خوب وقایع ، ضعف سناریو را کمی پوشش داده است.
4- اهل فن می دانند ، نویسندگی سناریو تابع اصولی است مانند :
شروع و مقدمه
چیدمان گره ها
اوج
فرود و حل مشکل گره ها
ترتیب
این عناصر ، موجب بافت دراما تیکی می شود که ، فیلم نامه را لذت بخش ،
جذاب و پر کشش می کند، فیلم محمد«ص» روند یک داستانی ندارد ، بلکه حاوی چند
داستان است . در واقع این مجموعه حوادث تاریخی نقاشی شده و به صورت کولاژ
در یک تابلو کنار هم چیده شده اند.
5- فیلم محمد به دوران یک ماه قبل از
تولد تا سیزده سالگی حضرت می پردازد . لذا حذف شروع فیلم ، دوران شعب ابی
طالب ، سکانس ابوسفیان ، به نفع فیلم محمد«ص»{ دوران تا سیزده سالگی است }.
لذا شروع فیلم ، خوب است از واقعه ی عام الفیل حمله ی ابرههباشد.
6 -
ازصحنه تلاوت سوره فیل با صدای پیامبر اکرم(ص) در شعب با نریتوری (صدای)
ابوطالب،فلش بک 80% مدت فیلم شروع می شود ، (ابوطالب) راوی ، این مجموعه
رویدادهای عصر کودکی پیامبر را برای چه کسی روایت می کند ؟ و مخاطب این
روایت ابوطالب ، کیست؟...
فیلم نامه و تدوین همسو نیست و ضعف فیلم نامه
نمایان است ، هرچند تدوین ، شدت ضعف فیلمنامه را پوشش داده است ، اما
فعالیت تدوینی که قلم سناریست را یاری کرده است نیز ازپس یک مونتور ایرونی
بر می آید.
فعالیت های دیگری مانند موسیقی ، به چه
دلیل توسط الله رحمان تنظیم و اجرا شده است ؟ چون اسکار گرفته ؟ موزیسین
های ایرونی همچون دکتر شاهین فرهست صاحب اثر سنفونی شماره ی 11 پیامبر اعظم
و یا دیگر نخبگان موسیقی کشورمان می توانست بهتر از موسیقی اجرا شده فیلم
باشد. موسیقی فیلم محمد«ص» ترکیبی از رنگ های هندی ، عربی ، و کلیسایی شده
است .
جناب آقای مجیدی ، گویا مغفول جوایز اسکار عوامل خارجی شده اند .
گریم جیانتو دروسیقابل تقدیر است ولی سریال های تاریخی کشورمان و سریالهای کشورهایی مانند الحسنین (ع) کشورهای حاشیه خلیج فارس ( بگذریم از محتوای غلطش ) توسط گریمورهای موفق کشورمان اجرا شده است . شکی نیست گریم اقای جیانتو دروسی در ظرفیت گریمور های ایرونی دیده می شود.
یکی از حساسیت هایی که در مورد فیلم
رستاخیز ، رستاخیزی به پا کرد ، نشان دادن چهره ی معصومین و به ویژه شمایل
مبارک ابوالفضل العباس (س) است . به اعتقاد بنده حساسیت به شنیدن صدای بد
وغیر مناسب ازنقش محمد«ص» وشخصیت های مقدس نیز به اندازه فیلم رستاخیز،
حساسیت برانگیز می باشد. انتخاب صدای نا مناسب نقش سیزده سالگی محمد«ص» در
شان این شخصیت مهربان نیست ، این صدا با تصویرزیبای حضرت که در فیلم دیدیم
نیز همخوانی ندارد ، از نظر تصویری زحمات قابل تقدیری کشیده شده . نور
پردازی و لباس محمد «ص»این شخصیت را جذاب کرده است ،ولی تنالیته صدا ، شیوه
ی تکلم عجولانه ، اخفای حروفی که به درستی و وضوح بیان نمی شود، سطح پایین
بیان ، وزین نبودن جمله بندی، بویژه دیالوگهای با ابو لهب ... مناسب شخصیت
باعظمت و باوقاروبردبار محمد«ص» نیست و به درستی انتخاب نشده است، لذا
درصداگذاری نقش معنوی محمد«ص» بدسلیقگی شد
در یک کار هنری ، صدای فاخر
ومناسب،مبین شخصیت صاحب صداست ، مانند صدای نقش امام رضا (ع) در سریال
ولایت عشق وصدای محمود یاسین درنقش وحی فیلم محمدرسول الله (صحنه غار
حرا)و...
شخصیت پردازیعبدالمطلب باهنرمندی علیرضا
شجاع نوری ،ابوطالب درزمان پیری ، ساموئل باهنرنمایی محسن تنابنده ،بحیرا
راهب مسیحی باهنرمندی سید صادق هاتفی وشخصیت جذاب ودر قدوقواره بازی آنتونی
کوین نقش حمزه بابازی خوب حمیدرضا تاج دوست همگی مورد تحسین است وبه خوبی
انتخاب شده اند.
شخصیت پردازی باوقار، متین وبرد بارحلیمه سعدیه که در
تاریخ اسلام بیان شده است . همچنین رفتار عجولانه وبی ظریفیت آمنه ، آنچه
در فیلم پیرامون این دو شخصیت دیدیم وپرداخت شد باواقعی که درتاریخ آمده
متفاوت است .البته بازیگری وهنرنمایی این دو پرسوناژ ، ستودنیست.
درپایان ضمن عرض خسته نباشید به آقای مجید مجیدی کارگردان موفق کشورمان ودیگر عوامل دست اندرکار این فیلم معنوی، دو مورد لازم به یاد آوری است :
1- دراعتبار مالی فیلم ، مدیریت اقتصادی نشده است وپرخرج تمام شد.
2- اکثر فعالیتهایی که توسط عوامل انسانی خارجی انجام شده اگر بوسیله
هنرمندان کشورمان اجرایی می شد در اینصورت فیلم محمد «ص» محصول صد درصد
کشورمان محسوب میشود ، اما اکنون فعالیت های کلیدی فیلم (مانند فیلمبرداری ،
تدوین ، طراحی دکور ، اکسسوار، موسیقی ، طراح لباس ، گریم ، جلوه های ویژه
و... ) توسط عوامل خارجی انجام پذیرفته است .
لذا سؤالی مطرح است که : محمد «ص» آیا فیلمی شیعی ایرانی است ؟